Kategoria: AKTUALNOŚCI
Artykuły dotyczące najnowszych informacji dotyczących programu
E-Zdrowie – jak elektroniczne systemy wspierają nasze zdrowie
Joanna Dziwiszek
Kierownik Działu Nauki i Wsparcia Projektów
Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc
E-Zdrowie – jak elektroniczne systemy wspierają nasze zdrowie.
System ochrony zdrowia w Polsce od 2020 roku przeżywa skokowy wzrost włączania w proces opieki nad pacjentem technologii informatycznych i jest to transformacja, która będzie w ciągu najbliższych lat przybierać na sile. Do codziennej rutyny wielu gospodarstw domowych weszło na stałe korzystanie z usług bankowości elektronicznej, platform zakupowych, jak również w ostatnim czasie świadczenie pracy w formie zdalnej. Medycyna w tym wyścigu pozostaje w tyle, choć dobra kondycja zdrowotna jest tym, co większość społeczeństwa, uważa za jeden z najważniejszych elementów swojego życia i wiąże z nim ogólny dobrostan. Jednocześnie dość nieufnie podchodzimy do rozwiązań oferowanych pod postacią usług elektronicznych mających na celu wspomaganie procesu profilaktyki, diagnostyki i leczenia.
Pojęcie „e-Zdrowia” nie jest ideą powstałą wraz z ogłoszeniem na świeci pandemii Sars-CoV-2, choć z pewnością sytuacja epidemiologiczna w znaczącym stopniu przysłużyła się rozpowszechnianiu tego zjawiska. Zwrócenie szczególnej uwagi na możliwości technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) w ochronie zdrowia miało miejsce już na początku 2000 roku, kiedy to Rada Europy przyjęła tzw. Strategię Lizbońską wskazującą m.in. na ważną rolę ICT w rozwoju systemów opieki zdrowotnej [1]. E-Zdrowie to w dużym uproszczeniu systemy informacyjne i komunikacyjne, które pozwalają na:
- dostęp do informacji medycznej;
- komunikację pomiędzy pacjentem a podmiotem leczniczym;
- komunikację pomiędzy podmiotami leczniczymi;
- komunikację pomiędzy jednostkami ochrony zdrowia a pracodawcami, ubezpieczycielami etc.
Technologie ICT wykorzystywane są również w bardziej zaawansowanej telemedycynie, e-usługach, czy też podstawowym poszukiwaniu informacji o zdrowym trybie życia. Narzędziem najczęściej wykorzystywanym do świadczenia e-usług jest telefon z dostępem do Internetu, platformy internetowe. Ponadto intensywnie rozwija się segment urządzeń medycznych przygotowanych do obsługi przez pacjenta, dzięki którym prowadzony jest monitoring stanu zdrowia w formie zdalnej, czyli bez konieczności wizyty w placówce.
Cyfryzacja procesów w ochronie zdrowia na poziomie ogólnokrajowym, jak i regionalnym, jest koordynowana w Polsce przez Centrum e-Zdrowia, jednostkę podległą pod Ministerstwo Zdrowia. W kraju działa także Polskie Towarzystwo TeleMedycyny i e-Zdrowia. Obecnie, na poziomie ogólnokrajowym, mamy dostępne w Polsce następujące rozwiązania systemowe w zakresie e-Zdrowia [2]. Są to:
- elektroniczna recepta (e-recepta);
- zwolnienie (e-zwolnienie);
- skierowanie (e-skierowanie);
- internetowe konto pacjenta (IKP);
- informator o terminach leczenia;
- teleporady (e-konsultacje);
- elektroniczna dokumentacja medyczna (EDM).
Najbardziej rozpowszechnionym rozwiązaniem z zakresu e-Zdrowia jest w Polsce e-recepta. Warto przypomnieć, że jest to obowiązkowa usługa od 8 stycznia 2020 roku, a więc nie jest to rozwiązanie stworzone z powodu pandemii COVID-19. Uruchomienie tej usługi tuż przed pandemią z pewnością ułatwiło prowadzenie procesu leczniczego w dobie ograniczonego kontaktu z placówkami medycznymi. E-recepta oparta jest o 4-cyfrowy kod, który generuje się w chwili wystawienia dokumentu przez osobę uprawnioną i w połączeniu z numerem PESEL pacjenta pozwala na wykupienie leków w dowolnych aptekach. Zaletą e-recepty jest m.in. brak konieczności odczytywania przez farmaceutę pisma ręcznego, a co za tym idzie marginalizowana jest możliwość pomyłki w wydawanych lekach. E-recepta pozostaje również w systemie IKP, co oznacza, iż recepty nigdy nie zgubimy. Jeśli pacjent potrzebuje kolejnej recepty do kontynuacji leczenia to dzięki e-recepcie nie ma również potrzeby przychodzenia do placówki medycznej, kod można otrzymać np. telefonicznie.
Szczególnie pomocną usługą w ramach e-Zdrowia jest Internetowe Konto Pacjenta. Zdecydowanie warto poświęcić kilka chwil na jego uruchomienie Strona główna | Pacjent. Można to zrobić za pomocą profilu zaufanego lub potwierdzając swoją tożsamość przez e-dowód lub bankowość elektroniczną. Konto IKP jest darmowe i posiada je każdy, komu nadano numer PESEL. Internetowe Konto Pacjenta bardzo ułatwia zarządzanie danymi o naszym stanie zdrowia, zwłaszcza jeśli podamy swój numer telefonu lub adres e-mail. W IPK można sprawdzić swoją historię leczenia, zarówno na poziomie podstawowej opieki zdrowotnej, jak i leczenia specjalistycznego. Ponadto w IKP dotrzemy do każdej e-recepty oraz informacji, w której aptece była realizowana i czy są na niej jeszcze leki do wykupienia. Konto osobiste pozwala również sprawdzić wszystkie wystawione nam e-skierowania, e-zwolnienia, jak również zawiera dane o historii szczepień, w tym na COVID-19. Oprócz gromadzenia danych IKP pozwala m.in. na wybór lub zmianę lekarza/pielęgniarki/położonej POZ, udostępnić aptece lub jednostce medycznej e-receptę/e-skierowanie, złożyć wniosek o wystawienie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). Usługa IPK jest bardzo przydatna jeśli posiadamy dzieci, których historie leczenia oraz recepty dostępne są przez konto IKP jednego z rodziców.
Kolejne usługi z zakresu e-Zdrowia, to e-zwolnienie i e-skierowanie. Pierwsza z nich funkcjonuje już od 1 grudnia 2018 roku. Od tamtej pory lekarze przestali wystawiać zwolnienia lekarskie w formie papierowej na rzecz jedynie formy elektronicznej. Dzięki temu zwolnienie przekazywane jest natychmiast do pracodawcy, jak i ZUS-u, a pracownicy nie są zobowiązani do dostarczania tego dokumentu do pracodawcy. To udogodnienie dla każdej z wymienionych stron. Z kolei e-skierowanie jest jednym z nowszych rozwiązań, które zaczęło obowiązywać od stycznia 2021 roku. Usługa ta również zastąpiła papierowe dokumenty zamieniając je na zdigitalizowaną formę. E-skierowanie opiera się podobnie jak e-recepta na 4 cyfrowym kodzie, który przekazuje się placówce, w której pacjent chce uzyskać świadczenie, bez konieczności wcześniejszego dostarczania, czy też okazywania skierowania. Podobnie jak e-recepty, tak i e-skierowania nie da się zgubić, jak również zawsze będzie ono wystawione poprawnie.
Usługą mniej rozpowszechnioną jest Informator o Terminach Leczenia. To rozwiązanie dostępne jest na stronie https://terminyleczenia.nfz.gov.pl/ Podmioty lecznicze (przychodnie, szpitale) obowiązkowo co tydzień przekazują do wojewódzkich oddziałów Narodowego Funduszu Zdrowia informacje o pierwszym wolnym terminie, a raz w miesiącu informacje o prowadzonych przez nie listach osób oczekujących na leczenie. Wymienione wymogi nie dotyczą świadczeń dla pacjentów objętych diagnostyką lub leczeniem onkologicznym. W informatorze można również odnaleźć dane kontaktowe do placówki. Usługa ta jest bardzo przydatna, gdyż można dzięki niej szybko zweryfikować ilość placówek, które na danym terenie udziela interesującego nas świadczenia, a przy tym porównać czas oczekiwania na nie.
Teleporada określana jako e-konsultacja stała się w 2020 roku główną formą kontaktu z lekarzem, zwłaszcza z placówkami Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 sierpnia 2020 r. określa standardy organizacyjne teleporady w ramach POZ. We wskazanym dokumencie teleporada jest definiowana jako świadczenie udzielane na odległość przy użyciu systemów teleinformatycznych lub systemów łączności. W dokumentacji medycznej świadczeniodawca ma obowiązek odnotowania takiej formy porady. Rozporządzenie określa również szereg sytuacji, wyłączających możliwość udzielenia świadczenia w formie teleporady. Forma ta z pewnością pozostanie rozpowszechnianym rozwiązaniem dla osób z chorobami przewlekłymi, których stan jest stabilny, a sama kontrola nie wymaga badania pacjenta.
Ostatnią usługą jest elektroniczna dokumentacja medyczna (EDM). Dokumentacja ta obejmuje szereg elementów, w tym e-receptę i e-skierowanie. Ponadto w skład EDM-u wchodzą [3]:
- informacja o rozpoznaniu choroby, problemu zdrowotnego lub urazu, wynikach przeprowadzonych badań, przyczynie odmowy przyjęcia do szpitala, udzielonych świadczeniach zdrowotnych oraz ewentualnych zaleceniach – w przypadku odmowy przyjęcia pacjenta do szpitala;
- informacja dla lekarza kierującego świadczeniobiorcę do poradni specjalistycznej lub leczenia szpitalnego o rozpoznaniu, sposobie leczenia, rokowaniu, ordynowanych lekach, środkach spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobach medycznych, w tym okresie ich stosowania i sposobie dawkowania oraz wyznaczonych wizytach kontrolnych;
- karta informacyjna z leczenia szpitalnego.
Wprowadzenie EDM-u pozwoliło pacjentom na dostęp do części dokumentacji medycznej poprzez IKP, a lekarzom i placówkom medycznym ułatwiło wymianę danych medycznych. Nie bez znaczenia jest obniżenie kosztów przechowywania i udostępniania dokumentacji.
Informatyzacja ma swoje mocne, jak i słabe strony. Jej obecność w obszarze ochrony zdrowia staje się nieodzowna i jako główny cel stawia sobie łatwiejszy dostęp obywateli do informacji z zakresu zdrowia, a elektroniczny obieg dokumentacji ma usprawniać, zwłaszcza przyspieszać, funkcjonowanie całego systemu. Elektroniczne usługi mają różne funkcjonalności i umożliwiają wprowadzanie nowych rozwiązań także w obrębie kształcenia kadr medycznych, zarządzania produktami leczniczymi, generowania analiz, rozliczania usług zdrowotnych etc. Słabością wielu rozwiązań pozostaje czynnik ludzki, finansowy, jak i informacyjny. Rozwiązania informatyczne wymagają sporych nakładów finansowych i zmian w istniejącej infrastrukturze zarówno w skali mikro, czyli np. w placówkach POZ, jak i w skali makro na poziomie ogólnokrajowym – centralnym. Wszelkie systemy wymagają zapewnienia bezpieczeństwa danych wrażliwych, którymi są dane medyczne. Zarówno pacjenci, jak i lekarze potrzebują dodatkowej wiedzy, szkoleń, aby umiejętnie wykorzystywać wdrażane rozwiązania, zwłaszcza że w każdej z tych grup występują osoby starsze, nie tak biegłe w obsłudze nowych narzędzi. Nie bez znaczenia pozostaje czynnik prawny, gdyż konieczne są przepisy regulujące działania podejmowane w usługach elektronicznych.
Zachęcam do zapoznania się z dokumentem: Program rozwoju e-Zdrowia w Polsce na lata 2022 – 2027 (https://cowzdrowiu.pl/aktualnosci/post/program-rozwoju-e-zdrowia-na-lata-2022-2027-gotowy-i-opublikowany
Piśmiennictwo:
[1] Drobiazgiewicz J. Kierunki rozwoju systemu e-zdrowie w Polsce. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 2013, 736 (105): 477 – 482.
[2] Płaciszewski KB. E-zdrowie – wykorzystanie technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych w polskim systemie ochrony zdrowia. Med. Og Nauk Zdr. 2022; 28(2): 126–131. doi: 10.26444/monz/150276
[3] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 maja 2018 r. w sprawie rodzajów elektronicznej dokumentacji medycznej (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r., poz. 1153)
Bezpłatne porady specjalistów z Narodowego Instytutu Onkologii –PIB w Warszawie oraz Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc
Szanowni Państwo,
Serdecznie zapraszamy do skorzystania z bezpłatnych porad specjalistów z Narodowego Instytutu Onkologii –PIB w Warszawie oraz Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc.
Wszystkim osobom zmagającym się z nałogiem palenia gwarantujemy bezpłatne poradnictwo oraz skuteczne leczenie. Serdecznie zapraszamy również wszystkich do skorzystania z bezpłatnych porad dietetyków z Narodowego Instytutu Onkologii-PIB w Warszawie.
Punkt Pomocy Palącym, gabinety porad dietetycznych oraz gabinet rehabilitacji oddechowej mieszczą się w CM Medica, Centrum Handlowe Atrium Mosty, Płock, Aleja Tysiąclecia 2a.
Zapisy pacjentów do Punktu Pomocy Palącym w Płocku :
Infolinia Telefonicznej Poradni Palącym – tel. 22 211 80 15
801 108 108
Zapisy pacjentów na porady dietetyczne: tel. 22 546 31 11
Zapisy na rehabilitację oddechową : tel. 22 431 23 50
Harmonogram przyjęć w Punkcie Pomocy Palącym oraz porad dietetycznych, fizjoterapii oddechowej w listopadzie 2022 roku:
- 5 listopada-porady dietetyka
- 19 listopada –porady dietetyka oraz fizjoterapia oddechowa
- 26 listopada-porady specjalistów z Punktu Pomocy Palącym, porady dietetyka
Serdecznie zapraszamy!
Objawy ze stronu układu oddechowego, które powinny zbudzić czujność
Psychologiczne aspekty odpowiedzialności za swoje zdrowie
Rak żołądka- czynniki ryzyka, diagnostyka i leczenie
dr n. med. Tomasz Olesiński
Klinika Chirurgii Nowotworów Układu Pokarmowego I Guzów Neuroendokrynnych
Narodowy Instytut Onkologii-PIB, Warszawa
Rak żołądka- czynniki ryzyka, diagnostyka i leczenie
WSTĘP:
Rak żołądka na początku XX wieku był najczęstszą przyczyną zgonów nowotworowych na świecie i dopiero zmiana zwyczajów żywieniowych (dostępność owoców i warzyw), nowe techniki konserwowania żywności (niska temperatura zamiast wędzenia i peklowania) doprowadziły do redukcji spożywanych karcinogenów i w rezultacie do 10-krotnyego spadku ryzyka zgonu na ten nowotwór. Pomimo trwającego od lat spadku zachorowalności i umieralności, wg danych GLOBOCAN 2020, RŻ pozostaje 5-tym najczęściej rozpoznawanym nowotworem na świecie i 4-tą przyczyną zgonów z powodu nowotworu (7,7% zgonów nowotworowych, 768 793 chorych w 2020 r). W Polsce na RŻ wg danych Krajowego Rejestru Nowotworów w 2019 roku zachorowało 5100 osób (3230 mężczyzn i 1870 kobiet). Wśród zachorowań na nowotwory zajmuje on 7 miejsce (3,8 % zachorowań na nowotwory) u mężczyzn i 13 (2,2%) u kobiet. Wyniki leczenia RŻ ciągle jednak nie są najlepsze i dlatego wśród przyczyn zgonów nowotworowych u mężczyzn zajmuje on 4 miejsce (5,7%) a u kobiet 7 (3,7%).
ETIOLOGIA:
Rak żołądka jest nowotworem występującym najczęściej po 50 rż, dwukrotnie częściej u mężczyzn niż u kobiet. Etiologia, czyli przyczyny powstania nowotworu są różne w zależności od jego typu. Według (dziś już nie do końca precyzyjnej, ale nadal najczęściej stosowanej) klasyfikacji Laurena rozróżniamy dwa podstawowe typy raka żołądka: typ jelitowy, częściej występujący, o etiologii głównie środowiskowej, oraz typ rozlany, o etiologii głownie genetycznej. Może też, stosunkowo rzadko, występować postać mieszana łącząca w sobie cechy obu tych nowotworów.
Za rozwój typu jelitowego odpowiadają czynniki środowiskowe, a więc dieta (żywność wysoko przetworzona, z dużą zawartością tłuszczów zwierzęcych, konserwowana chemicznie z dodatkiem azotanów, wędzona, peklowana), niedobory żywieniowe (dieta mało zróżnicowana, z małą ilością warzyw i owoców- ubogo witaminowa), nadużywanie alkoholu, palenie tytoniu, czy wreszcie infekcja specyficzną dla żołądka bakterią Helicobacter Pylori. Efektem działania tych czynników jest zazwyczaj powstanie przewlekłego zanikowego zapalenia błony śluzowej żołądka a następnie metaplazji jelitowej i dysplazji- stanu bezpośrednio poprzedzającego przemianę nowotworową. Proces ten przebiega dość wolno i zazwyczaj zajmuje od kilku do nawet kilkunastu lat.
Za rozwój typu raka typ rozlanego odpowiadają głównie czynniki genetyczne, a w tym typie nowotworu nie stwierdzamy zazwyczaj obecności zapalenia zanikowego żołądka i poprzedzającej raka dysplazji. Obserwujemy natomiast częstsze występowanie rodzinne (siedmiokrotnie zwiększone ryzyko wśród krewnych), związek z grupą krwi A, oraz częstsze zachorowania u kobiet. Niezwykle rzadkim nowotworem uwarunkowanym genetycznie (2-3% przypadków) jest dziedziczny rak żołądka, występujący w grupie chorych z mutacją genu CDH-1. Nowotwór ten w rodzinach obciążonych tą mutacją występuje bardzo wcześnie- pomiędzy 20-35 rokiem życia, najczęściej ma gwałtowny przebieg, zajmuje rozlegle cały żołądek. Jeśli stwierdzamy raka żołądka u osoby młodej, szczególnie w kolejnym pokoleniu, to wskazane jest wykonanie badania genetycznego dla wykluczenia obecności takiej mutacji. Występowanie mutacji jest wskazaniem do profilaktycznego usunięcie żołądka pomiędzy 18-30 rż zanim dojdzie do rozwoju raka (podobnie jak profilaktyczna mastektomia czy usunięcie jajników u kobiet z mutacja genu BRCA)
OBJAWY:
Rak żołądka jest chorobą, której objawy pojawiają się dość późno, najczęściej w zaawansowanej chorobie. Nie są one też specyficzne dla nowotworu i mogą przypominać objawy innych chorób żołądka (zapalenie żołądka, choroba wrzodowa) czy układu pokarmowego (kamica pęcherzyka żółciowego). Do najczęstszych objawów raka żołądka należą: ból w nadbrzuszu, często występujący po jedzeniu, jadłowstręt szczególnie do pokarmów mięsnych, wczesne uczucie sytości, utrudnione połykanie, pieczenie w nadbrzuszu (tzw „zgaga”), nudności, utrata masy ciała. Jednym z objawów może też być niedokrwistość, szczególnie w przebiegu raka typu jelitowego będąca następstwem przewlekłego zapalenia żołądka: upośledzonego wchłaniania vit B12 a czasami również utraty żelaza w wyniku przewlekłego krwawienia z guza i upośledzonego jego wchłaniania. Objawem bardzo zaawansowanego nowotwory może też być krwawienie z przewodu pokarmowego (wymioty krwią, smoliste stolce).
Szczególny niepokój powinna budzić tak zwana niezamierzona utrata masy ciała, będąca objawem różnych chorób układu pokarmowego, która zawsze powinna prowadzić do przeprowadzenia badań wykluczających nowotwór. Brak objawów specyficznych i możliwość współwystępowania różnych chorób sprawia, że kwalifikując chorego do usunięcia pęcherzyka żółciowego z powodu kamicy warto wykonać kontrolną gastroskopię. Możemy wtedy uniknąć sytuacji maskowania przez kamicę raka żołądka.
Jeśli obserwujemy nawracające występowanie któregoś z wyżej wymienionych objawów powinniśmy rozważyć skierowanie chorego na badanie endoskopowe żołądka (gastroskopię). Badanie takie jest bezpieczne i mało obciążające dla chorego, a w przypadku złej tolerancji może być przeprowadzone w znieczuleniu.
DIAGNOSTYKA:
Badanie przedmiotowe (lekarskie) pozwala wykryć jedynie zaawansowanego raka żołądka: wyczuwalny guz, powiększona, guzowato zmieniona wątroba, wodobrzusze, czy powiększone węzły nadobojczykowe po stronie lewej, guz jajnika (przerzutowy) w badaniu ginekologicznym.
Podstawą rozpoznania jest badanie endoskopowe (gastroskopia) z pobraniem wycinków do badania histopatologicznego. Ocena histopatologiczna w badaniu pod mikroskopem nie tylko potwierdza rozpoznanie, ale też pozwala na określenie stopnia jego złośliwości, czy ocenę czynników prognostycznych wpływających na wybór leczenia (np. zwiększona obecność receptora HER-2). Do oceny stopnia zaawansowania choroby, a tym samym kwalifikacji do właściwego leczenia konieczne jest wykonie TK (tomografii komputerowej) klatki piersiowej i jamy brzusznej. W wybranych przypadkach przydatne może być również wykonanie usg jamy brzusznej, szyi, czy rezonans magnetyczny (MR). Wykonywanie pozytronowej tomografii emisyjnej (PET-TK, PET-MR) w przypadku raka żołądka nie przynosi zazwyczaj oczekiwanych korzyści ze względu na to, że znaczna część guzów może nie wykazywać wzmożonego metabolizmu glukozy a tym samym być niewidoczna w badaniu.
Dla nowotworu w początkowym stadium (tak zwany rak wczesny, ograniczony do błony śluzowej i podśluzowej żołądka bez przerzutów do węzłów chłonnych) konieczne może być wykonanie EUS (endoskopowa ultrasonografia). Badanie to pozwala na bardzo dokładną ocenę stopnia zaawansowania miejscowego nowotworu i ewentualną kwalifikację do oszczędzającego żołądek leczenia endoskopowego. W przypadku zaawansowanej choroby nowotworowej obecnie zaleca się wykonanie laparoskopii (wziernikowania otrzewnej) w celu oceny, czy nie powstały już z niej przerzuty nowotworu.
Do oceny zaawansowania raka żołądka stosujemy klasyfikację TNM (Tumor- guz; Nodus- węzeł chłonny, Metastases- przerzuty). Służy ona do oceny zaawansowania nowotworu, co jest kluczowym czynnikiem pozwalającym zarówno na wybór właściwej terapii jak i prognozowanie wyników leczenia. Najnowszą, 8 edycję przedstawiono w tabeli nr 1.
| Tab nr 1: klasyfikacja TNM raka żołądka | |
| T (tumor) -guz pierwotny | |
| Tx | nie można ocenić guza pierwotnego |
| T0 | nie stwierdza się guza pierwotnego |
| Tis | rak przedinwazyjny (in-situ) – rak nie naciekający blaszki właściwej błony śluzowej, dysplazja wysokiego stopnia |
| T1 | guz nacieka blaszkę właściwą lub blaszkę mięśniową błony śluzowej lub warstwę podśluzową |
| T2 | guz nacieka warstwę mięśniową właściwą |
| T3 | guz nacieka warstwę podsurowicówkową |
| T4 | guz nacieka otrzewną trzewną lub sąsiednie struktury tkankowe |
| N (lymph nodes) – stan regionalnych węzłów chłonnych | |
| Nx | nie można ocenić regionalnych węzłów chłonnych |
| N0 | nie stwierdza się przerzutów w regionalnych węzłach chłonnych |
| N1 | przerzuty w 1–2 regionalnych węzłach chłonnych |
| N2 | przerzuty w 3–6 regionalnych węzłach chłonnych |
| N3 | przerzuty w 7 lub więcej regionalnych węzłach chłonnych |
| M (metastases) – przerzuty odległe | |
| M0 | nie stwierdza się obecności przerzutów odległych |
| M1 | występują przerzuty odległe, w tym przerzuty do otrzewnej, dodatnie badanie cytologiczne płynu z otrzewnej, przerzut do sieci większej nie stanowiący bezpośredniego nacieku guza pierwotnego |
LECZENIE:
Obecnie standardem leczenia zaawansowanego raka żołądka jest leczenie skojarzone polegające na połączeniu przedoperacyjnej chemioterapii, chirurgii oraz pooperacyjnej chemioterapii. Postępowanie takie pozwala zwiększyć szanse na wyleczenie z nowotworu nawet o 70% w stosunku do samej chirurgii. Postępowanie takie dotyczy wszystkich przypadków o zawansowaniu większym niż T1N0 (patrz tabela 1)
Dla wybranych postaci raka wczesnego (guz ograniczony do błony śluzowej lub podśluzowej – T1, bez zajęcia węzłów chłonnych – N0) możliwe jest oszczędzające żołądek leczenie endoskopowe polegające na rozległym wycięciu błony śluzowej i podśluzowej od wewnątrz żołądka tzw metodą ESD (Endoscopic Submucosal Dissection- endoskopowe wycięcie podśluzówkowe\). Zabieg ESD jeśli w ocenie histopatologicznej nie wystąpią niekorzystne czynniki (zbyt mały margines, wysoka złośliwość nowotworu czy zatory z komórek raka) może być leczeniem definitywnym i chory pozostanie jedynie w obserwacji.
Pomimo postępu chemioterapii, radioterapii czy leczenia endoskopowego, chirurgiczne wycięcie żołądka od ponad stu lat pozostaje złotym standardem leczenia raka tego narządu. W tym czasie zarówno zakres resekcji jak i sposoby rekonstrukcji (odtworzenia żołądka po jego wycięciu) uległy oczywiście znaczącej modyfikacji. Pod koniec XX wieku badania japońskie i europejskie pozwoliły ustalić optymalny zakres leczenia operacyjnego polegający na wycięciu żołądka z guzem (całkowitym lub częściowym – przy zachowaniu odpowiedniego dla stopnia złośliwości nowotworu marginesu) wraz z okolicznymi węzłami chłonnymi (tak zwana limfadenektomią D2, usunięcie minimum 25 węzłów chłonnych). Zalecany od lat sposób operacji to otwarcie chirurgiczne brzucha (laparotomia), choć od kiedy w Japonii w 1994 roku wykonano częściową resekcję żołądka w laparoskopii (dostęp małoinwazyjny, bez szerokiego otwarcia jamy brzusznej), dostęp ten stosowany jest coraz częściej, szczególnie dla leczenia raka wczesnego. Ewolucji ulega również podejście do leczenia chirurgicznego choroby przerzutowej w jej początkowej fazie (tak zwanej choroby oligometastatycznej, definiowanej jako obecność nie więcej niż 3 przerzutów w jednym narządzie, lub zajecie jednej odległej grupy węzłów chłonnych). Wcześniej uznawano takie przypadki za nieuleczalne, dziś wybrane mogą być leczone z intencją całkowitego wyleczenia z choroby. Niezależnie jednak od dostępu operacyjnego, postępu technologicznego (nowe narzędzia, robotyka), wprowadzenia leczenia okołooperacyjnego chemioterapią, główny ciężar w leczeniu raka żołądka nadal spoczywa na dobrej jakości chirurgii. Błędów popełnionych przy pierwszej operacji (zbyt mały margines resekcji, za mało usuniętych węzłów chłonnych) nie można naprawić podczas kolejnego zabiegu, ani też innymi metodami leczenia (chemio czy radioterapia). Dowiedziono również, że właściwy poziom chirurgii osiągają jedynie te szpitale, w których wykonuje się co najmniej 30-40 operacji raka żołądka/ rok. Dlatego na całym świecie postuluje się centralizację zabiegów onkologicznych w wybranych ośrodkach specjalistycznych. W Polsce dane dotyczące ilości wykonywanych operacji dostępne są na stronach NFZ (tzw Zdrowe Dane, portal ezdrowie.gov.pl).
Powodzenie planowanego leczenia zależne jest nie tylko od jakości samej chirurgii, ale też od właściwego przygotowania pacjenta. Ponad 60% chorych z rakiem żołądka trafia do chirurga z objawami niedożywienia (wystarczy utrata ponad 5% masy ciała/miesiąc). Ryzyko powikłań pooperacyjnych – do utraty życia włącznie- rośnie wtedy nawet 10-krotnie. Dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie niedożywienia i natychmiastowe jego leczenie. Postępowanie polega na zmiaieę diety, jej wzbogaceniu poprzez włączenie ONS-ów (doustnych suplementów diety, tzw Nutridrinki), a w skrajnych przypadkach nawet sztucznym żywieniu dojelitowym lub pozajelitowym. Konieczna jest też przedoperacyjna prehabilitacja (umiarkowany wysiłek fizyczny wg zaleceń rehabilitanta), oraz całkowita rezygnacja z używek (alkohol, papierosy) co najmniej na miesiąc przed planowanym zabiegiem. Używki stosowane tuż przed operacja zwiększają ilość powikłań nawet 5-6 razy. Należy pamiętać, że powikłania te nie tylko zagrażają życiu, ale też odsuwają moment rozpoczęcia pooperacyjnej chemioterapii, a tym samym mogą zmniejszyć szanse na wyleczenie z nowotworu.
Tak, jak zakres resekcji ma decydujący wpływ na przeżycie chorych na raka żołądka, tak sposób rekonstrukcji decyduje o ich odległej jakości życia po wyleczeniu z choroby. Istnieje opisanych wiele sposobów odtworzenia przewodu pokarmowego po wycięciu żołądka ale najczęściej stosowaną metodą rekonstrukcji po wycięciu całego żołądka jest zastąpienie go pętlą jelitową tzw sposobem Roux-Y (od nazwiska szwajcarskiego chirurga, który ten sposób wymyślił i kształu rekonstrukcji przypominającego literę Y) – rys 1.
Rys. nr 1: odtworzenie ciągłości przewodu pokarmowego sposobem Roux-Y
Leczenie okołooperacyjne chemioterapią wprowadzone zostało na początku obecnego wieku po sukcesach badań brytyjskich i francuskich, Dowiodły one, że postępowanie takie nie tylko o 10 % zwiększa szansę w przypadku dużych guzów na wykonanie operacji, ale też poprawia o 50% ogólne szanse na całkowite wyleczenie z raka żołądka w stosunku do samej operacji. Najnowsze schematy leczenia preferują chemioterapię złożoną z czterech leków przeciwnowotworowych (schemat FLOT) podawanych w 4 kursach przed zabiegiem i 4 po zabiegu, co zwiększa szansę na wyleczenie nawet o 70%. Postępowanie takie dedykowane jest chorym z zaawansowanym miejscowo guzem (więcej niż T1) lub powiększonymi okolicznymi węzłami chłonnymi. Dlatego tak ważna jest pełna diagnostyka obrazowa (tomografia komputerowa) przed decyzja o wyborze sposobu leczenia.
Na wyniki leczenia ogromy wpływ ma znajomość potencjalnych dróg rozsiewu nowotworu i modyfikacja leczenia tak, żeby ryzyko nawrotu choroby ograniczyć. Rozsiew raka żołądka tak jak innych nowotworów jamy brzusznej, poza drogą limfatyczna (węzły chłonne) i krwionośną (np. do wątroby i płuc) może przebiegać poprzez otrzewną (nawet u blisko 50% chorych). Zajęcie otrzewnej wiąże się niestety ze złymi rokowaniami i słabą odpowiedzią na leczenie chemioterapią podawaną dożylnie. Pewną nadzieję można wiązać z profilaktycznym zastosowaniem dootrzewnowej chemioterapii w hipertermii (HIPEC).
PODSUMOWANIE:
Rak żołądka jest nowotworem rozwijającym się wolno i podstępnie a jego objawy pojawiają się w zaawansowanej chorobie, dlatego jeśli występują uporczywe lub nawracające objawy (ból w nadbrzuszu, zgaga, niezamierzony spadek masy ciała) należy pilnie skierować chorego na gastroskopię.
Właściwe leczenie jest postępowaniem wysokospecjalistycznym i od początku powinno być prowadzone w ośrodkach wyspecjalizowanych w chirurgii raka żołądka współpracujących stale z chemioterapeutą. Błędy popełnione przy kwalifikacji i w trakcie rozpoczynania leczenia nie dają się naprawić na dalszym jego etapie i mogą w sposób nieodwracalny zmniejszyć szanse chorego na wyleczenie z choroby blisko o połowę.
Leczenie raka żołądka jest bardzo czasochłonne (może trwać nawet 5-6 miesięcy) i właściwe przygotowanie żywieniowe (wsparcie dietetyka) oraz fizyczne (prehabilitacja) ma kluczowe znaczenia dla jego powodzenia.
Podsumowanie wakacyjne
Podsumowanie wakacyjne
Szanowni Państwo!
Wraz z zakończeniem wakacji chcielibyśmy podsumować ten letni – dwumiesięczny okres prac prowadzonych w ramach realizacji Programu kompleksowej profilaktyki, diagnostyki i leczenia nowotworów oraz chorób układu oddechowego mieszkańców Płocka i powiatu płockiego.
W dniu 24 czerwca rozpoczęliśmy zapisy na szkolenie dla personelu medycznego – pielęgniarek z zakresu podstaw wykonywania spirometrii. Zaproszenie spotkało się z bardzo dużym zainteresowaniem. W szkoleniu prowadzonym w dniu 15 lipca 2022 r. w hotelu Petropol w Płocku udział wzięło 26 Pań pielęgniarek z różnych placówek ochrony zdrowia z terenu objętego programem. Szkolenie składało się z części merytorycznej oraz praktycznej (wykonywania spirometrii). Wykładowcami byli specjaliści z Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc. Uczestniczki szkolenia otrzymały materiały dot. spirometrii opracowane w ramach prowadzonego Programu. Z uwagi na duże zainteresowanie tą tematyką szkolenie będzie kontynuowane, o czym będziemy informować ze stosownym wyprzedzeniem.
Przez całe wakacje do dyspozycji mieszkańców Płocka i powiatu płockiego był punkt Pomocy Palącym wraz z poradami dietetycznymi czynny w punkcie PZU Medica w Galerii Mosty w wybrane soboty w godz. 9-14. Od września wracamy także z konsultacjami rehabilitacji oddechowej. Uprzejmie przypominamy, iż na każde konsultacje prowadzone w punkcie PZU Medica w Galerii Mosty obowiązują zapisy pod poniższymi numerami telefonów. Najbliższy termin przyjęć w Punkcie Pomocy Palącym to 17 września, a rehabilitacja oddechowa to 24 września.
Infolinia Telefonicznej Poradni Palącym – tel. 22 211 80 15, 801 108 108
Zapisy pacjentów na porady dietetyczne: tel. 22 546 31 11
Zapisy na rehabilitację oddechową : tel. 22 431 23 50
W lipcu zrealizowano także nagrania prezentacji edukacyjnych dla mieszkańców terenu objętego programem z następujących tematów:
- Gruźlica – choroba, o której trzeba pamiętać – prelegent: dr hab. n. med. Maria – Korzeniewska-Koseła, IGiChP
- Rehabilitacja w chorobach układu oddechowego – prelegent: mgr Agata Gładzka, IGiChP
- Objawy ze strony układu oddechowego, które powinny wzbudzić czujność – prelegent: dr n. med. Monika Franczuk, IGiChP
- Psychologiczne aspekty odpowiedzialności za swoje zdrowie, prelegent: dr n. med. Mariola Kosowicz, NIO BIP
- Najgroźniejsze czynniki rakotwórcze, czyli co powoduje raka, prelegent: dr n. med. Beata Janas, NIO BIP
- Po co się szczepimy – COVID 19, prelegent: dr n. med. Beata Janas, NIP BIP
Materiały będą sukcesywnie udostępniane na stronie internetowej Programu. Zachęcamy także do zapoznania się z nowymi artykułami dotyczącymi m.in. pylenia, profilaktyki przeciwnowotworowej, jesiennej diety.
Czas wakacji był także momentem odpoczynku dla całego Zespołu i naszych Współpracowników. Mamy nadzieję, iż Państwo również zdołali zregenerować swoje siły i skorzystali z dobrej pogody.
Zapraszamy do odwiedzania strony Programu oraz wypełnienia formularza kontaktowego (w zakładce KONTAKT), dzięki któremu będą Państwo otrzymywać na bieżąco informacje o wszystkich aktualnych działaniach programowych.
Jesienna dieta
Jesienna dieta
Joanna Drygiel,
Dietetyk
Narodowy Instytut Onkologii – PIB, Warszawa
Klinika Onkologii i Radioterapii
Jak zadbać o odporność i dobry nastrój jesienią?
Lato nieuchronnie się kończy i wraz z nastaniem jesieni zacznie się sezon obniżonej odporności i gorszego nastroju. Jesteśmy teraz bardziej narażeni na infekcje, a z powodu ograniczonego dostępu do światła słonecznego częściej dopada nas chandra i brakuje energii. Co zatem robić, by nie dać się jesieni i zdrowo ją przeżyć? Oczywiście należy ubierać się zgodnie z temperaturą i panującą aurą, ale nie należy zapominać także o właściwym odżywianiu. Odporność zaczyna się w jelicie!
Jak się rozgrzać?
Do ogrzania organizmu w chłodne dni potrzeba więcej energii niż latem. Nic więc dziwnego, że jesienią chce się nam jeść więcej i mamy ochotę na bardziej kaloryczne, cięższe dania. Nie oznacza to, że można ulegać pokusie i jeść tłuste, obfite posiłki. Wręcz przeciwnie – szczególnie teraz trzeba zwracać uwagę na to, co kładziemy na talerzu. Inaczej wiosną okaże się, że przybyło nami kilka zbędnych kilogramów.
Warto zadbać o to, żeby na jesiennym stole znalazły się przynajmniej dwa ciepłe posiłki w ciągu dnia, np. śniadanie i obiad. Mogą to być gęste, treściwe zupy typu krem lub krupnik, a także rosoły na wywarach z chudych mięs i warzyw korzeniowych. Na śniadanie świetnie się sprawdzi zupa mleczna z pełnoziarnistymi płatkami albo owsianka z suszonymi owocami i orzechami. Zamiast chłodnego soku lub kompotu wybierz ciepłą wodę lub herbatę z dodatkiem miodu, którego wpływ na odporność organizmu jest znany od wieków. Nie tylko świetnie zastępuje on cukier w daniach, deserach czy napojach, ale ma także działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne. Pamiętaj, żeby nie dodawać go do dań gorących, ponieważ straci swoje cenne właściwości i stanie się tylko słodzikiem.
W chłodne dni nasz organizm potrzebuje także stałego dowozu energii, dlatego niezwykle istotne jest regularne spożywanie posiłków. Powinno być ich pięć: trzy główne i dwie przekąski. Podczas przygotowywania jesiennych dań warto pamiętać o dodatku aromatycznych i rozgrzewających przypraw, które nie tylko wzbogacą ich smak, ale mają także działanie wspierające odporność organizmu.
Przyprawy w jesiennej kuchni.
Czosnek – jego uodparniająca moc znana jest od dawna. Zawarta w nim allicyna chroni przewód pokarmowy i układ oddechowy przed chorobotwórczymi bakteriami, wirusami i grzybami. Czosnek reguluje także przemianę materii i zapobiega wzdęciom i niestrawności. Jest przyprawą niezastąpioną w daniach mięsnych i wegetariańskich.
Imbir – bardzo aromatyczny i ostry w smaku. Bez niego trudno sobie wyobrazić dania kuchni orientalnej. Jest także coraz bardziej popularny na naszym rodzimym podwórku. Może być stosowany praktycznie do każdego sosu, czy zupy. Jesienią warto dodawać kilka plasterków do herbaty z cytryną i miodem. Taki napój pięknie pachnie, ciekawie smakuje i przede wszystkim działa rozgrzewająco i przeciwzapalnie. Jest idealny na chłodne długie wieczory. Nie należy także zapominać o przeciwwymiotnym działaniu tego korzenia. Ssanie plasterka imbiru lub picie imbirowego napoju może pomóc w nudnościach u kobiet ciężarnych oraz ulżyć w chorobie lokomocyjnej.
Kurkuma – bliska kuzynka imbiru. Jest przyprawą, która nadaje potrawie piękny, ciepły, żółty kolor. Zawarty w niej przeciwutleniacz – kurkumina, me silne działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe. Chroni także wątrobę, o czym powinny pamiętać osoby przewlekle przyjmujące leki oraz pomaga w niestrawności i chorobach zapalnych jelit. Kurkumina jest także znana ze swojego działania przeciwnowotworowego oraz wspomaga leczenie chorób neurodegeneracyjnych (choroby Alzheimera i Parkinsona).
Cynamon – pięknie pachnie i ma bardzo szerokie zastosowanie w kuchni. Może być wykorzystywany do zup, sosów, zapiekanek, a także domowych ciast i aromatycznych deserów. Świetnie smakuje także w kawie i rozgrzewającej jesiennej herbacie. Cynamon może być źródłem żelaza, wapnia i magnezu oraz witaminy K. Ponadto, wspiera procesy trawienne, pomaga normalizować poziom cholesterolu, ciśnienia tętniczego krwi oraz poprawia wrażliwość na insulinę i obniża poziom glukozy we krwi u osób cierpiących na cukrzycę. Ma także działanie wzmacniające, antyseptyczne i znieczulające.
Goździki – w kuchni polskiej stosowane od wieków. Dodają daniom i naparom niezwykłego aromatu, a także sprawiają, że potrawy są łatwiej strawne. Goździkom przypisuje się także działanie antyseptyczne i przeciwbólowe. Korzystnie działają także na układ sercowo-naczyniowy, ponieważ pomagają uregulować poziom „złego” cholesterolu LDL. Goździki mogą także być wykorzystane w rozgrzewających napojach np. kompocie z owoców lub zimowej herbacie. Idealnie sprawdzą się także jako element dekoracji, np. stroików i świec, które umilą długie jesienne wieczory.
Pieprz – trudno sobie wyobrazić kuchnię bez tej niezwykle aromatycznej przyprawy. Zawarta w niej piperyna nie tylko rozgrzewa, ale także poprawia wchłanianie składników odżywczych i przyspiesza przemianę materii. Pieprz występuje w kilku kolorach, które różnią się smakiem i w zależności od preferencji pasują do potraw mięsnych i jarskich oraz dań z grzybami.
Chili – w tej małej, ostrej, czerwonej papryczce kryje się wielka moc. Dzięki zawartości kapsaicyny, będącej silnym przeciwutleniaczem, ma ona działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe i rozgrzewające. Przyspiesza także przemianę materii. Możemy dodawać ją do potraw na świeżo lub w postaci suszonych płatków lub proszku. Już niewielka szczypta nadaje daniom pikantności, dlatego chili należy stosować z umiarem. Co ciekawe przyprawę tę możemy stosować nie tylko do zup i sosów, ale także deserów, np. czekoladowych napojów lub kremów, czy ciasteczek.
Czego nie może zabraknąć na jesiennym stole?
Dieta we wszystkich porach roku powinna być pełnowartościowa, dlatego w każdym posiłku muszą się znaleźć źródła węglowodanów, białek i tłuszczy.
Białko pełni nie tylko rolę budulcową, ale także jest podstawowym składnikiem związków biologicznie czynnych, np. hormonów i enzymów, bez których prawidłowe funkcjonowanie organizmu nie byłoby możliwe. Białko ma także istotne znaczenie dla odporności, ponieważ jest elementem przeciwciał biorących udział w zwalczaniu infekcji oraz jest nośnikiem niektórych witamin i składników mineralnych.
Białko o największej wartości biologicznej znajduje się w chudych gatunkach mięs, rybach, jajach oraz mleku i jego przetworach. Nieco mniej kompletne, ale także wartościowe białko znajduje się w roślinach: np. grochu, soi i fasoli.
Wśród produktów węglowodanowych najbardziej wartościowe są produkty zbożowe z pełnego przemiału (różnego rodzaju kasze, makarony razowe, brązowy ryż oraz pieczywo pełnoziarniste). Dlatego też produkty z tej grupy powinny się znaleźć w każdym posiłku. Oprócz funkcji energetycznej produkty zbożowe są cennym źródłem witamin z grupy B oraz minerałów, a zawarty w nich błonnik pokarmowy nie tylko dba o prawidłową pracę jelit zapobiegając zaparciom, ale także stanowi pożywkę dla fizjologicznej flory bakteryjnej, tak ważnej dla odporności organizmu.
Białko i węglowodany należy uzupełnić o dobrej jakości tłuszcze pochodzące ze źródeł roślinnych (np. olej rzepakowy lub oliwa z oliwek). Dwa razy w tygodniu warto włączyć do diety także tłuste morskie ryby, które dzięki zawartości kwasów omega – 3 wspierają odporność, układ nerwowy i wzrok. Mają także korzystne działanie na układ krążenia.
Na jesiennym stole nie może zabraknąć warzyw i owoców, w które jesień obfituje. Wykorzystaj ten czas jak najlepiej, ponieważ wkrótce nadejdzie zima i dostęp do świeżych owoców i warzyw nie będzie już taki łatwy. Spożywaj je na surowo – zachowują wówczas najwięcej witamin i składników mineralnych, które wzmacniają organizm oraz uodparniają. Surówki i sałatki przygotowuj tuż przed podaniem – jeśli leżą zbyt długo, ich wartość odżywcza znacznie spada. Jeśli gotujesz warzywa, najlepiej zrób to na parze. W wodzie najlepiej gotować warzywa w mundurkach i obrać je po ugotowaniu. W ten sposób straty cennych składników będą najmniejsze. Pamiętaj o dodatku oliwy, która ułatwi wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
Czego unikać?
Jesienią należy zmniejszyć spożycie słodyczy, szczególnie tych wysoko przetworzonych. Nienajlepszym pomysłem na deser są także lody i inne zimne desery. Na przekąskę wybierz raczej garstkę orzechów lub owoce z polskich sadów i ogrodów: jabłko, śliwkę, morelę, gruszkę, maliny. Od czasu do czasu możesz pozwolić sobie na zdrowy deser, np. na ciepło: jabłka zapiekane z cynamonem i miodem, budyń na mleku z malinami lub kisiel z dodatkiem ulubionych owoców.
Niewskazany jest także alkohol, który tylko pozornie działa rozgrzewająco. W rzeczywistości rozszerzając naczynia krwionośne powoduje szybszą utratę ciepła i wychładza organizm.
Co poprawia nastrój?
Jeśli dopadnie Cię jesienna chandra, zjedz kilka kostek gorzkiej czekolady lub banana. Zawarte w nich składniki poprawiają nastrój i dodają pozytywnej energii. Czekolada, dzięki zawartości magnezu wzmacnia układ nerwowy i łagodzi skutki stresu, a zawarty w bananach tryptofan jest niezbędny do syntezy serotoniny zwanej hormonem szczęścia.
Czy trzeba jesienią przyjmować suplementy?
Dobrze skomponowana dieta minimalizuje ryzyko wystąpienia niedoborów pokarmowych, jednak specjaliści zalecają suplementację witaminy d3, która z diety jest słabo dostępna, a synteza skórna z uwagi na brak dostępu do światła słonecznego jesienią nie jest możliwa. Dawka jest uzależniona od wieku, masy ciała oraz poziomu witaminy we krwi, dlatego najlepiej poradzić się w tej sprawie lekarza lub dietetyka.
Można także rozważyć przyjmowanie tranu, szczególnie jeśli w diecie nie ma wystarczającej ilości ryb. Kwasy omega-3 występują także w postaci kapsułek i żelków dla najmłodszych.
Nie warto natomiast przyjmować profilaktycznie wysokich dawek witaminy C (np. 1000 mg), ponieważ dobowe zapotrzebowanie jest znacznie niższe, a niewykorzystana ilość nie może być w żaden sposób zmagazynowana i jest usuwana z moczem. Długotrwałe przyjmowanie witaminy C w dużych dawkach może doprowadzić do kamicy nerkowej.
Pamiętaj o ruchu.
Chłodna aura nie może być wytłumaczeniem dla braku aktywności i kanapowego trybu życia. O sprawność fizyczną należy dbać cały rok. Wystarczy ubrać się odpowiednio to pogody. Nawet jesienią można złapać ostatnie promienie słońca, które mają niebagatelny wpływ na nastrój i siły witalne o tej porze roku, a sam ruch wspiera odporność i pozwala zachować szczupłą sylwetkę. Postaraj się w ciągu dnia zrobić ok. 10 000 kroków.
Propozycje dań na jesienne chłody.
Owsianka na ciepło
Płatki owsiane zalej wrzątkiem i poczekaj, aż napęcznieją. Następnie dodaj do nich ciepłe mleko, pokrojone na kawałki jabłko, posiekane orzechy włoskie i cynamon. Całość wymieszaj.
Zupa krem z dyni z dyni
W niewielkiej ilości wody ugotuj pokrojoną w kostkę dynię, marchewkę, pietruszkę, ziemniak i cebulę. Po ugotowaniu warzywa zmiksuj na gładką masę, dopraw solą, pieprzem, chili i kurkumą. Można także dodać czosnek oraz zabielić zupę śmietaną lub mlekiem kokosowym. Jeśli wolisz zupy bez zabielania dodaj pod koniec gotowania oliwę z oliwek. Przed podaniem posyp zupę pestkami dyni lub innymi ulubionymi nasionami i natką pietruszki.
Cynamonowe curry z ciecierzycą, szpinakiem i dynią
Posiekaną cebulkę, starty imbir oraz czosnek podsmaż na łyżce oliwy lub oleju rzepakowego. Następnie dodaj do smaku cynamon, mielony kmin, kurkumę, kolendrę, kardamon, ostrą oraz słodką paprykę. Smaż przez około 2–3 minuty, następnie dolej niewielką ilość mleczka kokosowego. Dodaj ciecierzycę (wcześniej ugotowaną lub z puszki), pokrojoną w kosteczkę dynię i passatę pomidorową. Gotuj przez około 20 minut, co jakiś czas mieszając (w razie potrzeby można dolać trochę wody). Pod koniec gotowania dorzuć liście szpinaku, pomidorki koktajlowe oraz posiekaną natkę pietruszki.
Chili con carne
Na łyżce oliwy podsmaż cebulę, czosnek, chude mięso mielone (np. wołowe lub drobiowe) oraz świeżą paprykę. Dodaj czerwoną fasolę i kukurydzę z puszki oraz pokrojone w kostkę pomidory. Podlej niewielką ilością wody. Dopraw danie solą, pieprzem, słodką papryką w proszku oraz chili i gotuj na wolnym ogniu do miękkości. Możesz je podać z ryżem, ziemniakami razowym pieczywem lub tortillą.
Pieczone jabłko z cynamonem i żurawiną
Spore dojrzałe jabłko umyj i wydrąż gniazdo nasienne oraz upiecz w piekarniku. Nałóż do powstałego otworu konfiturę żurawinową i posyp deser odrobiną cynamonu. Jeśli nie przepadasz za żurawiną możesz użyć np. powideł śliwkowych lub innego domowego dżemu.
Czekolada pitna z chili
4-5 kostek gorzkiej czekolady zetrzyj na tarce o drobnych oczkach i zalej filiżanką wrzątku lub gorącego mleka. Dodaj szczyptę chili. Napój można wzbogacić niewielką ilością bitej śmietany lub słodkiej śmietanki.
PYLENIE ROŚLIN. CO Z ALERGIĄ?
Dr n. med. Monika Franczuk, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, Warszawa
Mgr. Joanna Dziwiszek,Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, Warszawa
„PYLENIE ROŚLIN. CO Z ALERGIĄ?”
Cytując Polskie Towarzystwo Alergologiczne: „alergia to skłonność do nadmiernego reagowania na powszechnie występujące substancje niewywołujące reakcji u ludzi zdrowych”. Alergia na pyłki to bardzo częsta choroba alergiczna układu oddechowego. Objawia się wodnistym katarem (tzw. siennym), kichaniem seriami, drapaniem w gardle, załzawionymi, swędzącymi oczami. Na skórze zmiany mogą mieć postać wyprysku lub pokrzywki. Nieco rzadziej występują problemy żołądkowo-jelitowe, w tym wymioty.
Wiosna i lato to intensywny okres wzrostu roślin, a tym samym pylenia zarówno drzew, jak i traw. W czerwcu intensywnie pylą pokrzywa i szczaw oraz grzyby pleśniowe Cladosporium i Alternaria. Rośliny, które mogą uczulać w lipcu to zwłaszcza: trawy i zboża, bylica, lipa pospolita, pokrzywa, komosa oraz grzyby Cladosporium oraz Alternaria. Lipiec to dla osób borykających się z alergią trudny moment. Wysokie temperatury i susza z tym związana sprzyjają pyleniu. Jest to również niełatwy okres z uwagi na przerwę wakacyjną, w związku z tym przy planowaniu miejsca wypoczynku alergicy powinni wziąć pod uwagę stężenie pyłków w miejscu, do którego wybierają się odpocząć. Najwyższe stężenie pyłków traw notuje się w Polsce północno-wschodniej oraz południowo-zachodniej. Warto pamiętać, że na terenach wiejskich stężenie pyłków jest najwyższe rano, w miastach zaś – wieczorem.
Obecnie dostępnych jest wiele aplikacji mobilnych pomocnych dla alergików, które wskazują aktualne stężenia i rodzaj pyłków w powietrzu. Dla osób, które borykają się z astmą szczególnie rekomendowane jest w tym okresie samodzielne wykonanie testu kontroli astmy, gdyż ekspozycja na alergeny pylących roślin jest jednym z czynników zwiększających ryzyko zaostrzeń tej choroby. Poniżej prezentujemy test kontroli astmy (źródło: www.ptzca.pl)
- Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni Pana/i astma powstrzymywała Pana/nią od wykonywania zwykłych czynności w pracy, w szkole/na uczelni lub w domu?
- zawsze
- bardzo często
- czasami
- rzadko
- wcale
- Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni miał/a Pan/i duszności?
- częściej niż raz dziennie
- raz dziennie
- 3 do 6 razy w tygodniu
- raz lub dwa razy w tygodniu
- wcale
III. Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni budził/a się Pan/i w nocy lub rano, wcześniej niż zwykle, z powodu objawów związanych z astmą (np. świszczący oddech, kaszel, duszności, ucisk lub ból w klatce piersiowej)?
- 4 noce w tygodniu lub częściej
- 2 do 3 noce w tygodniu
- raz w tygodniu
- raz lub dwa
- wcale
- Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni używał/a Pan/i doraźnie szybko działającego leku doraźnego?
- 3 razy dziennie lub częściej
- 1 lub dwa razy dziennie
- 2 lub 3 razy dziennie
- raz w tygodniu
- wcale
- Jak ocenił/a/by Pan/i swoją kontrolę nad astmą w ciągu ostatnich 4 tygodni?
- w ogóle niekontrolowana
- słabo kontrolowana
- umiarkowanie kontrolowana
- dobrze kontrolowana
- w pełni kontrolowana
Wyniki testu:
- 25 punktów – astma w pełni kontrolowana
- 20-24 punkty – wynik zadowalający, astma była dobrze kontrolowana, choć nie była to pełna kontrola
- poniżej 20 punktów – niezadowalający, oznacza niewłaściwą kontrolę astmy.
Pamiętajmy również o prostych nawykach, które pomogą minimalizować męczące objawy:
- Nie pal papierosów i unikaj miejsc zadymionych – dym tytoniowy nasila objawy alergii
- Spaceruj wczesnym rankiem lub późnym wieczorem – przy niższej temperaturze i większej wilgotności cząsteczki pyłków w mniejszym stopniu unoszą się w powietrzu.
- Spacerując chroń włosy i zmieniaj ubranie po spacerze, gdyż osiadają na nich pyłki.
- Korzystaj z okularów przeciwsłonecznych, które chronią oczy przed pyłkami, ale i słońcem.
- W okresie intensywnego pylenia roślin w Twoim otoczeniu zamykaj okna, wietrzenie pomieszczeń zaplanuj wczesnym rankiem lub późnym wieczorem.
- W czasie jazdy samochodem zamknięte okna pomagają ograniczyć ekspozycję na pyłki w okresie intensywnego pylenia na danym terenie.
- Nie wywieszaj pościeli do wietrzenia i zrezygnuj z suszenia prania na zewnątrz.
- Sprawdź w kalendarzu pylenia roślin, co aktualnie pyli, zwłaszcza jeśli wybierasz się odpocząć w inny region kraju.
W przypadku, gdy objawów alergii nie udaje się niwelować nawet przez korzystanie ze środków przeciwalergicznych dostępnych bez recepty, należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu bądź lekarza specjalisty w dziedzinie alergologii (wymagane skierowanie).
Profilaktyka nie jest nam obca
Dr n med. Beata Janas
Narodowy Instytut Onkologii
im. Marii Skłodowskiej-Curie
Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie.
Profilaktyka nie jest nam obca
PRZYBYWA CHORYCH NA NOWOTWORY
Światowa Organizacja Zdrowia alarmuje, że w ciągu najbliższych lat czeka nas gwałtowny wzrost zachorowań na raka, a także umieralności z tego powodu. Związane jest to z faktem, że żyjemy coraz dłużej i dłużej jesteśmy narażeni na wewnętrzne i zewnętrze czynniki ryzyka powstawania nowotworów. Do zewnętrznych czynników ryzyka należą nieprawidłowe zachowania, takie jak niska aktywność fizyczna, otyłość, palenie tytoniu, picie alkoholu i niewłaściwa dieta. Dodatkowo z wiekiem pojawia się w naszym organizmie wiele niekorzystnych zmian polegających na niekontrolowanym namnażaniu się niektórych komórek ciała. Na wiek i skłonności genetyczne nie mamy wpływu, jednak dbając o odpowiedni styl życia, możemy znacznie ograniczyć ryzyko zachorowania na nowotwory.
RAK W LICZBACH
Zachorowania i zgony
W naszym kraju rocznie diagnozuje się raka u niemal 170 tys. osób, umiera na niego 100 tys. pacjentów, a około miliona Polaków żyje ze zdiagnozowaną chorobą. Jej przebieg, częstość i struktura zachorowań są przede wszystkim zależne od wieku.
Częstość zachorowań na nowotwory
- do 20 roku życia 10 zachorowań na 100 000.
- ok 40 r ż. 100 na 100 000,
- po 65 roku życia 1000 na 100 000
Nowotwory w Polsce to druga najczęstsza przyczyna zgonów po chorobach krążenia. Obecnie choroby nowotworowe są przyczyną jednej piątej wszystkich zgonów w Polsce, w tym około 40% zgonów u kobiet w wieku 45-65 lat i 30% zgonów u mężczyzn w wieku 45-65 lat. Niepokojący jest fakt, że dynamika wzrostu liczby zachorowań na nowotwory złośliwe w Polsce jest znacznie większa od dynamiki wzrostu liczby ludności i należy do najwyższych w Europie.
Umieralność na wybrane nowotwory złośliwe w Polsce w 2018 r.
Mężczyźni: nowotwór złośliwy płuca (28,2%), jelita grubego (12,6%), gruczołu krokowego (10,1%), żołądka (5,7%), pęcherz moczowy (5,6%)
Kobiety: rak płuca (17,6%), nowotwór złośliwy piersi (15%), jelita grubego (11,8%), nowotwory złośliwe jajnika (6,1%), trzustki (5,5%) i szyjki macicy (3,9%).
Źródło: Wojciechowska Urszula, Didkowska Joanna. Zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe w Polsce. Krajowy Rejestr Nowotworów, Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy.
Najczęstsze nowotwory złośliwe
Nowotwory złośliwe nie są problemem tylko osób starszych, jest to także główna przyczyna przedwczesnej umieralności przed 65 rokiem życia u kobiet i druga po chorobach układu krążenia u mężczyzn. Trzema najczęściej rejestrowanymi nowotworami u mężczyzn był rak płuca, rak gruczołu krokowego i rak jelita grubego. U kobiet były to rak piersi, rak jelita grubego oraz rak płuca.
Rak płuca to jeden z najczęstszych i najgorzej rokujących nowotworów złośliwych. Może się rozwijać bezobjawowo nawet przez 10 lat. Największy wpływ na ryzyko zachorowania na raka płuca ma długotrwałe narażenie na wdychane kancerogeny, a zwłaszcza dym tytoniowy.
Rak gruczołu krokowego to najczęściej rozpoznawany nowotwór złośliwy u mężczyzn i drugi, po raku płuca. Zachorowalność na niego stale wzrasta, a główną przyczyną jest niedostateczna profilaktyka i prowadzenie niezdrowego stylu życia.
Rak jelita grubego jest jednym z najczęstszych nowotworów złośliwych, zarówno pod względem liczby zachorowań jak i liczby zgonów. Co roku wykrywa się go u ponad 400 tys. osób, z których prawie połowa z umiera z powodu zbyt późnej diagnozy. Głównymi przyczynami raka jelita grubego są czynniki środowiskowe i genetyczne oraz nieprawidłowa dieta.
Rak piersi stanowi aż 25% wszystkich zachorowań na nowotwory, jakie rozpoznaje się u kobiet. Jak wiele nowotworów w początkowym stadium przebiega bezobjawowo. Zachorowalność na raka piersi jest największa wśród kobiet między 55 a 65 rokiem życia.
Zachorowalność na najczęstsze nowotwory złośliwe w Polsce w 2021 r.
Rak płuca – 21226
Rak gruczołu krokowego 16414
Rak jelita grubego 11012
Rak piersi 19023
Rak pęcherza moczowego 7494
Źródło: Wojciechowska Urszula, Didkowska Joanna. Zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe w Polsce. Krajowy Rejestr Nowotworów, Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy.
Rokowania
Nowotwory złośliwe o dobrym rokowaniu to takie, gdzie przy odpowiedniej profilaktyce, szybkim i skutecznym leczeniu, ponad połowa osób chorujących przeżywa więcej niż pięć lat. Należą do nich zaledwie dwa rodzaje raka występujące u mężczyzn – rak gruczołu krokowego oraz rak pęcherza moczowego oraz dwa nowotwory kobiece – rak trzonu macicy oraz rak piersi.
Do nowotworów najgorzej rokujących zalicza się raka płuca oraz raka żołądka. Z
Nowotwory złośliwe w Polsce – wskaźniki 5-letnich przeżyć. Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy.
CZYNNIKI RAKOTWÓRCZE, CZYLI CO POWODUJE RAKA
Czynnikami kancerogennymi, czyli rakotwórczymi, nazywamy takie substancje, które mogą wywoływać w organizmie powstawanie nowotworów. Szczególną uwagę powinny zwrócić na nie osoby posiadające predyspozycje genetyczne do zachorowania na raka.
- Czynniki genetyczne
Szacuje się, że stanowią przyczynę rozwoju do 10% wszystkich nowotworów. Wiele osób posiada uszkodzone geny, które związane są ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka. Nie ma pewności, że spowodują rozwój nowotworu, jednak zwiększają ryzyko zachorowania. Najczęstsze nowotwory rodzinne to rak piersi i jajnika oraz rak jelita grubego.
- Czynniki chemiczne
Znajdują się w farbach, lakierach, klejach. Są obecne w nieatestowanych kosmetykach i środkach chemicznych. Do popularnych kancerogenów należą azbest, benzen i metale ciężkie. Styczność z nimi mają nie tylko pracownicy rafinerii, kopalni i zakładów chemicznych. Okazuje się, że nawet w biurze możemy być narażeni na kontakt z kancerogennymi substancjami wydostającymi się z mebli, urządzeń lub klimatyzacji.
- Zakażenia wirusowe i bakteryjne
Zaliczamy do nich wirus HPV, czyli brodawczaka ludzkiego, który zwiększa ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy, pochwy, sromu i odbytu. Groźny jest wirus HBV, czyli wirus zapalenia wątroby typu B oraz wirus EBV, czyli Epsteina – Barr powodujący ziarnicę złośliwą, chłoniaki oraz nowotwory gardła i nosa.
- Palenie papierosów
Jest szkodliwe dla całego organizmu, ale przed wszystkim jest główną przyczyną nowotworów płuca. Papierosy zawierają w sobie około 4000 substancji chemicznych, z czego aż 40 jest rakotwórczych. Według Światowej Organizacji Zdrowia ten rodzaj raka jest najczęstszą przyczyną zgonów spowodowanych chorobą nowotworową wśród mężczyzn i kobiet.
- Alkohol
Spożywanie alkoholu również zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwory, w tym raka gardła, jamy ustnej, krtani oraz przełyku. Alkohol jest toksyną, która krążąc po organizmie powoduje jego uszkodzenie.
- Promieniowanie ultrafioletowe
Nadmierna ekspozycja podczas opalania lub korzystania z solarium może wywołać nowotwór skóry.
- Nieprawidłowa dieta i brak ruchu
Przepełniona żywnością tłustą, smażoną, z dużą ilością cukru oraz wysoko przetworzoną, działa na niekorzyść organizmu. Nadmierne spożywanie cukrów prowadzi do otyłości, a nadmierna masa ciała zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwór. Najbardziej związane z otyłością są nowotwory: rak jelita grubego, rak piersi i rak gruczołu krokowego. Jednym ze źródeł otyłości jest również brak aktywności fizycznej. Ruch poprawia wydolność układu krążenia i oddychania, zwiększa masę i siłę mięśniową, ale przede wszystkim zmniejsza ryzyko wystąpienia raka piersi, jelita grubego i raka błony śluzowej macicy. Aktywność fizyczna przyczynia się również do obniżenia ryzyka zachorowania na raka prostaty i płuca.
JAK ROZPOZNAĆ NOWOTWÓR?
Wczesne wykrycie raka daje duże szanse na wyleczenie. Nietypowe objawy powinny skłonić każdego do szybkiej wizyty u lekarza. Niestety, początkowe fazy rozwoju nowotworów złośliwych często są bezobjawowe lub skąpo objawowe. Zdarza się, że są mylone z przeziębieniem lub niestrawnością. Dlatego, jak podkreślają eksperci, ważna jest nie tylko wiedza na temat objawów, ale jej praktyczne wykorzystanie, czyli zweryfikowanie swoich podejrzeń u lekarza.
Zawsze należy skontrolować niepokojące objawy, takie jak:
- zmiany na skórze lub błonach śluzowych warg, jamy ustnej, narządów płciowych
- utrata wagi, nadmierne osłabienie
- niewyjaśniony ból w jamie brzusznej, okolicy lędźwiowej oraz klatce piersiowej
- krwawienia i nieprawidłowe wydzieliny z dróg rodnych
- długotrwała gorączka o niewyjaśnionym pochodzeniu
- zmiana wyglądu oraz wyczuwalne zmiany w piersiach i jądrach
- chroniczny kaszel, długotrwała chrypka
- naprzemienne zaparcia i biegunki
- uporczywe i nawracające bóle głowy z towarzyszącymi nudnościami i wymiotami
METODY ZAPOBIEGANIA NOWOTWOROM
Badania naukowe dowodzą, że zdrowy tryb życia może ograniczyć ryzyko zachorowania na nowotwór. W tym celu powstał Europejski Kodeks Walki z Rakiem – 12 kroków do zdrowia. Podpowiada, jak przez proste, codzienne działania obniżać ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe. Zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia mamy wpływ na rozwój 40-50% wszystkich nowotworów, a przestrzegając zaleceń możemy zminimalizować ryzyko ich wystąpienia.
- Nie pal. Nie używaj tytoniu w żadnej postaci.
- Stwórz w domu środowisko wolne od dymu tytoniowego. Wspieraj politykę miejsca pracy wolnego od tytoniu.
- Utrzymuj prawidłową masę ciała.
- Bądź aktywny fizycznie w codziennym życiu. Ogranicz czas spędzany na siedząco.
- Przestrzegaj zaleceń prawidłowego sposobu żywienia.
- Jeśli pijesz alkohol dowolnego rodzaju, ogranicz jego spożycie. Abstynencja pomaga zapobiegać nowotworom.
- Unikaj nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne. Chroń się przed słońcem, używaj produktów przeznaczonych do ochrony przeciwsłonecznej. Nie korzystaj z solarium.
- Chroń się przed działaniem substancji rakotwórczych w miejscu pracy. Postępuj zgodnie z zaleceniami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy.
- Dowiedz się, czy w domu jesteś narażony na naturalne promieniowanie spowodowane wysokim stężeniem radonu. Podejmij działania na rzecz zmniejszenie jego poziomu.
- Kobiety powinny pamiętać o tym, że:
- karmienie piersią zmniejsza u matki ryzyko zachorowania na raka. Jeśli możesz, karm swoje dziecko piersią;
- hormonalna terapia zastępcza zwiększa ryzyko rozwoju niektórych rodzajów nowotworów. Ogranicz jej stosowanie.
- Zadbaj o to, aby twoje dzieci poddano szczepieniom ochronnym przeciwko: wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (dotyczy noworodków), wirusowi brodawczaka ludzkiego – HPV (dotyczy dziewcząt).
- Bierz udział w zorganizowanych programach badań przesiewowych w celu wczesnego wykrywania:
- raka jelita grubego (zalecenie dotyczy zarówno mężczyzn, jak i kobiet),
- raka piersi (u kobiet),
- raka szyjki macicy (u kobiet).
Więcej informacji na temat Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem znaleźć można na stronie
www.12sposobownazdrowie.pl.: www.europejskikodekswalkizrakiem.pl;
BEZPŁATNE BADANIA PROFILAKTYCZNE
Nowotwór rozpoznany we wczesnej fazie daje duże szanse na efektywne leczenie. Dlatego tak istotne jest korzystanie ze wszystkich systemowych udogodnień i wykonywanie refundowanych badań profilaktycznych. Każde z nich może uratować nam życie.
Program badań przesiewowych raka jelita grubego
Program Badań Przesiewowych raka jelita grubego (PBP) jest zadaniem Narodowej Strategii Onkologicznej. W ramach PBP od 2000 roku wykonywana jest bezpłatna profilaktyczna kolonoskopia. Badania profilaktyczne należy wykonać w wieku 50-64 lata. Częstość występowania polipów i ryzyko ich zezłośliwienia wzrasta z wiekiem. Znacząca większość nowych zachorowań występuje u osób po 65 roku życia. Objęcie programem kobiet i mężczyzn między 55 a 64 rokiem życia ma na celu wykrycie zmian potencjalnie wyleczalnych. W tym wieku 25 % osób ma polipy, a 5 % jest zagrożonych rozwojem raka. Rak jelita grubego rozwija się ze zmian łagodnych, tak zwanych polipów. Taka przemiana trwa najczęściej kilkanaście lat. Badanie polega na wykonaniu kolonoskopii, czyli obejrzeniu jelita od środka. Dzięki badaniom profilaktycznym i usuwaniu polipów możliwe jest znaczne obniżenie ryzyka zachorowania na raka jelita grubego, a także skuteczne leczenie już istniejących, bezobjawowych nowotworów we wczesnym stadium choroby.
Poza tym w NIO PIB istnieje również możliwość poddania się badaniu BEZ ZAPROSZENIA (w ramach tzw. „programu oportunistycznego”), pod warunkiem spełnienia warunków kwalifikujących do Programu:
- wszystkie osoby w wieku 50 – 65 lat bez objawów takich jak krwawienie z przewodu pokarmowego, biegunka lub zaparcie, które pojawiło się w ciągu ostatnich kilku miesięcy, a którego przyczyna nie jest znana, a także chudnięcie lub anemia bez znanej przyczyny.
- osoby w wieku 40-49 lat bez objawów raka jelita grubego, które miały w rodzinie przynajmniej jednego krewnego pierwszego stopnia (rodzice, rodzeństwo, dzieci) z rakiem jelita grubego.
- osoby w wieku 25-49 lat z rodziny z zespołem Lyncha. W tej grupie osób konieczne jest potwierdzenie rozpoznania przynależności do rodziny z zespołem Lyncha z poradni genetycznej na podstawie spełnienia tzw. kryteriów amsterdamskich i ewentualnego badania genetycznego. W ramach Programu Badań Przesiewowych można wykonać tylko pierwsze badanie.
- osoby w wieku 20-49 lat pochodzące z rodziny z zespołem polipowatości rodzinnej gruczolakowatej – FAP. W tym przypadku konieczne jest skierowanie (potwierdzenie) z Poradni Genetycznej.
Profilaktyka raka piersi
W ramach NFZ wszystkie kobiety pomiędzy 50–69 rokiem życia mogą zgłosić się na bezpłatne badania mammograficzne, czyli rentgenowskie badanie piersi. Badanie wykrywa bardzo małe, milimetrowe zmiany oraz obrazuje kształt guza, a to pozwala wykryć raka we wczesnym stadium rozwoju. Mammografię można wykonać w poradniach stacjonarnych lub w mammobusie, który dojeżdża do najodleglejszych zakątków Polski.
Program profilaktyki jest dla kobiet w wieku od 50 do 69 lat , które w ostatnich 24 miesiącach nie wykonywały mammografii w ramach profilaktyki zdrowotnej oraz kobiety, które otrzymały w ramach programu profilaktyki raka piersi w roku ubiegłym pisemne wskazania do wykonania ponownego badania mammograficznego po upływie 12 miesięcy.
NARODOWY INSTYTUT ONKOLOGII IM. MARII SKŁODOWSKIEJ-CURIE – PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY PORADNIA PROFILAKTYKI CHORÓB PIERSI
- ROENTGENA 5, 02-781 Ursynów
Telefon do rejestracji: 0225462210 Telefon: 0225463244
Profilaktyka raka szyjki macicy
Polega na regularnych badaniach cytologicznych pozwalających wykryć zmiany przedrakowe i raka we wczesnym – uleczalnym – stadium choroby. Badanie cytologiczne to pobranie z szyjki macicy komórek nabłonka, które po odpowiednim przygotowaniu i zabarwieniu są oceniane pod mikroskopem. Program skierowany jest do kobiet w wieku od 25 do 59 lat, które w ciągu ostatnich 3 lat nie miały wykonywanego przesiewowego badania cytologicznego.
NARODOWY INSTYTUT ONKOLOGII IM. MARII SKŁODOWSKIEJ-CURIE – PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY PORADNIA PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY ul. ROENTGENA 5, 02-781 Ursynów
Telefon do rejestracji: 225462587 Telefon: 22546258
Profilaktyka raka prostaty
W ramach prewencji mężczyźni, którzy ukończyli 50 lat powinni raz w roku poddać się kontroli lekarskiej u urologa. Mężczyźni, których bliscy chorowali na raka prostaty powinni zadbać o profilaktykę jeszcze wcześniej, bo już po 40 roku życia. Dzięki badaniu per rectum oraz oznaczeniu swoistego antygenu sterczowego (PSA) we krwi można zdiagnozować wiele przypadków, zanim wystąpią objawy choroby nowotworowej.
Program profilaktyki raka płuca
Jest skierowany jest do osób w wieku 55–74 lat palących papierosy nałogowo, którym nie udało się rzucić palenia na więcej niż 15 lat oraz osób w wieku 50–74 lat, które palą nałogowo, którym nie udało Ci się rzucić palenia na więcej niż 15 lat, a dodatkowo z uwagi na wykonywany zawód były narażone na czynniki rakotwórcze lub chorują na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) lub włóknienie płuc (IPF). W ramach programu lekarz kieruje na niskodawkową tomografię komputerową, która ma na celu wykrycie raka we wczesnym stadium rozwoju.
Rzucić palenie nie jest łatwo. Pomocne w tym może być wsparcie specjalistów. Jeżeli chcesz rzucić palenie i potrzebujesz pomocy zadzwoń do
Telefonicznej Poradni Pomocy Palącym – 801 108 108, 22 211 80 15.
Infolinia czynna jest od poniedziałku do piątku w godz. 9:00-21.00 oraz w soboty w godz. 9:00-15:00.
Więcej informacji znajdziesz na stronie www.jakrzucicpalenie.pl.
Profilaktyka raka skóry
Każdy, kto zauważy u siebie nowe znamiona, przebarwienia lub zmiany w już istniejących pieprzykach powinien zgłosić się do lekarza na badania skóry w ramach profilaktyki nowotworów skóry. Specjalista ogląda skórę za pomocą dermatoskopu, a badanie to pozwala wychwycić wszelkie nietypowe zmiany, które mogą sugerować rozwój nowotworu.
Chcesz wiedzieć więcej, szukasz informacji na temat bezpłatnych badań, wejdź na www.planujedlugiezycie.pl lub zadzwoń na bezpłatną infolinię 800 190 590.
Infolinia jest czynna 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu.
PROMOCJA PROFILAKTYKI ANTYNOWOTWOROWEJ – działania, których celem jest poprawa lub zachowanie dobrej kondycji fizycznej i psychicznej.
- Utrzymywanie prawidłowej masy ciała
Osoby z nadwagą oraz otyłością są w grupie wyższego ryzyka zachorowania na nowotwory. Komórki tkanki tłuszczowej wytwarzają nadmierną ilość hormonów, których wysoki poziom może przyspieszać lub wręcz inicjować rozwój nowotworu. Dodatkowo nadmiar tłuszczu w organizmie powoduje większą oporność na insulinę oraz przyspiesza procesy zapalne w organizmie.
- Dbanie o regularną aktywność fizyczną
Ruch pozwala nie tylko kontrolować masę ciała, ale również zmniejszyć stres. Minimum aktywności fizycznej to 60 minut ruchu o średniej intensywności lub 30 minut intensywnego wysiłku. Ograniczajmy czas spędzany na siedząco. Podczas pracy chociaż raz na godzinę wstańmy i poruszajmy się przez kilka minut.
- Stosowanie odpowiednio zbilansowanej diety
Prawidłowa dietę ogranicza spożycie soli oraz tłuszczów, zwłaszcza zwierzęcych, a także cukru i słodyczy, zmniejsza też spożycie wysokokalorycznych produktów oraz alkoholu. Zalecane jest spożywanie produktów roślinnych, dużej ilości warzyw, owoców, nasion roślin strączkowych, pełnoziarnistego pieczywa. W niewielkich ilościach możemy spożywać także oleje roślinne.
- Ogranicz spożywanie cukru
Nadmiar cukru w diecie, zwłaszcza spożywanie napojów słodzonych, prowadzi do rozwoju otyłości i cukrzycy. Powikłaniem tych chorób są nowotwory. Najsilniej skojarzony z otyłością jest rak jelita grubego, rak piersi i rak gruczołu krokowego.
Zachęcam wszystkich Państwa do profilaktyki antynowotworowej.
Zapisując się do Newslettera Programu „Zdrowie dla Płocka” kontakt www.zdrowiedlaplocka.pibnio.pl/kontakt
Będziecie Państwo na bieżąco otrzymywać informację o spotkaniach edukacyjnych, szkoleniach i badaniach.
Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie
Państwowy Instytut Badawczy ul. W. K. Roentgena 5, 02-781 Warszawa
Nawigator ds. diagnostyki tel. 22 546 33 77
Adres e-mail: diagnostyka.plock@coi.pl
Nawigator ds. profilaktyki tel. 22 546 31 11
Adres e-mail: profilaktyka.plock@coi.pl
Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc
ul. Płocka 26, 01-138 Warszawa Nawigator ds. diagnostyki tel. 22 43 12 350 lub 22 43 12 306
Adres e-mail: pulmonologia@igichp.edu.pl