Choroby płuc diagnostyka i leczenie
Układ oddechowy to skomplikowany układ narządów spełniający wiele niezbędnych funkcji, w tym jedną z najważniejszych, czyli dostarczanie do organizmu tlenu i usuwanie dwutlenku węgla powstającego w organizmie. O tym, jak ważną rolę pełni ten układ przekonujemy się w momencie, gdy jego elementy przestają prawidłowo funkcjonować. Choroby płuc to bardzo obszerne pojęcie, do którego zalicza się m.in. nowotwory płuc, astmę oskrzelową, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, zakażenia układu oddechowego, w tym gruźlicę. Objawy takie jak duszność, kaszel czy krwioplucie, chociaż mogą być związane także z inną przyczyną, powinny skłonić każdego do wizyty u specjalisty i wykonania odpowiednich badań diagnostycznych.
Choroby płuc
Sprawdź szczegóły chorób płuc
POChP
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) jest jedną z najczęściej występujących chorób układu oddechowego na świecie. Szacuje się, że aktualnie cierpi na nią około 50 milionów ludzi. Jest to jednocześnie trzecia pod względem częstości przyczyna zgonów w wielu krajach. Główną, najczęstszą przyczyną tego schorzenia jest palenie papierosów. Rozwija się powoli, latami, prowadzi do uszkodzenia dróg oddechowych i destrukcji pęcherzyków płucnych czyli rozwoju rozedmy. Z biegiem czasu dochodzi do obniżenia sprawności układu oddechowego i zaburzenia wentylacji.
Główne objawy, które powinny wzbudzić niepokój, zwłaszcza osoby palącej papierosy, to kaszel i duszność, która pojawia się w czasie wysiłku. Kaszel występuje najczęściej w godzinach porannych i jest związany z wykrztuszaniem niewielkiej ilości wydzieliny, niekiedy bardzo trudnym. W czasie infekcji nasila się, a wydzielina staje się zabarwiona na żółto-zielony kolor i jest jej dużo więcej. Duszność, którą wielu pacjentów wiąże z utratą kondycji lub wiekiem, nasila się z biegiem czasu. Początkowo występuje tylko przy bardzo natężonym wysiłku, z czasem narasta i ogranicza coraz bardziej wykonywanie codziennych czynności, takich jak poruszanie się po płaskim terenie, przemieszczanie się w obrębie mieszkania, ubieranie czy czynności higieniczne. Występowanie duszności spoczynkowej oznacza ciężką postać choroby i znaczne zaburzenia wentylacji.
Do postawienia rozpoznania POCHP oprócz wywiadu i badania lekarskiego niezbędne jest wykonanie badania spirometrycznego i badania radiologicznego klatki piersiowej.
Aktualnie dostępne są nowoczesne leki rozszerzające oskrzela, podawane drogą wziewną, o długim czasie działania, co pozwala na ich przyjmowanie 1 lub 2 razy na dobę. Zmniejszają one tempo spadku czynności płuc, zmniejszają duszność, poprawiają tolerancję wysiłku i jakość życia pacjenta.
Najważniejsze jednak i najbardziej skuteczne postępowanie to zaprzestanie palenia papierosów. W przeciwnym razie choroba, mimo zastosowanego leczenia postępuje i prowadzi do niewydolności oddychania, rozwoju komplikacji ze strony serca, konieczności stosowania leczenia tlenem i wreszcie przedwczesnego zgonu.
Jeśli jesteś palaczem – sprawdź swoje płuca, zrób spirometrię i poszukaj wsparcia w porzuceniu nałogu palenia papierosów.
Diagnostyka chorób płuc
Sprawdź jak zdiagnozować chorobę płuc
SPIROMETRIA
Spirometria
Spirometria jest nieinwazyjnym badaniem, które pozwala na ocenę czynności układu oddechowego. W trakcie tego badania mierzy się pojemność życiową i przepływ powietrza w określonym czasie. Jest to badanie wysiłkowe, w trakcie którego osoba badana na polecenie pielęgniarki czy technika wykonuje natężone manewry oddechowe, wymagające zaangażowania i współpracy. Komendy w trakcie badania mogą być wydawane podniesionym głosem, co jest związane z dopingowaniem do maksymalnego wysiłku.
Wynik badania pozwala na wykrycie zaburzeń wentylacji, w szczególności wczesnych zmian w przebiegu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POCHP), postawienie właściwej diagnozy i zastosowanie odpowiedniego leczenia. Może też stanowić wskazówkę do kontynuacji dalszej diagnostyki.
Kiedy wykonać spirometrię profilaktycznie?
- jesteś palaczem papierosów
- stosujesz e-papierosy lub systemy do wdychania lub wapowania
- pracujesz w warunkach narażenia na zanieczyszczone powietrze – pyły, gazy
- masz objawy ze strony układu oddechowego – duszność, zadyszka, brak tchu, krótki oddech, brak powietrza, trudności z oddychaniem, świszczący oddech, kaszel, kaszel w trakcie lub po wysiłku
- zauważyłeś gorszą tolerancję wysiłku fizycznego, łatwo się męczysz
- masz częste infekcje
- zamierzasz uprawiać sporty ekstremalne, wspinanie się w warunkach wysokogórskich, nurkowanie
Przygotowanie do badania
Badanie powinno być wykonane po odpoczynku. Przed badaniem nie należy jeść obfitego posiłku, pić napojów gazowanych, kawy, mocnej herbaty. Jeśli przyjmujesz leki, zwłaszcza leki wziewne, zapytaj swojego lekarza czy należy je odstawić i w jakim czasie przed zaplanowanym badaniem należy przyjąć ostatnią dawkę. Jeśli cierpisz z powodu innych schorzeń upewnij się, czy nie są one przeciwwskazaniem do wykonania spirometrii, tak abyś czuł się bezpieczny podczas jej przeprowadzania.
Przed spirometrią nie należy:
- palić papierosów, fajki wodnej, papierosów elektronicznych czy innych urządzeń do wdychania na 1 godzinę przed badaniem, ponieważ w trakcie tych czynności do drzewa oskrzelowego trafiają różne substancje, które mogą wpłynąć na wynik badania;
- stosować aktywnych, odurzających substancji o działaniu ośrodkowym (alkohol, narkotyki) na 8 godzin przed badaniem – powodują one zaburzenia koordynacji, świadomości, utrudniają komunikację i wykonywanie poleceń, prowadzą do zaburzeń sprawności fizycznej;
- wykonywać forsownego wysiłku 1 godzinę przed badaniem
Wskazane jest założenie luźnego, niekrępującego ruchów ubrania. Ciasno zapięty pasek, kołnierzyk czy inne elementy garderoby powodujące ucisk w obrębie szyi, klatki piersiowej i jamy brzusznej ograniczają prawidłową ruchomość oddechową i mogą mieć wpływ na wynik badania.
Przebieg badania
Osoba wykonująca badanie pyta o podstawowe dane: imię, nazwisko, wiek ew. PESEL, płeć (u osób transpłciowych należy podać płeć w chwili urodzenia), pochodzenie. Te informacje są potrzebne dla ustalenia właściwych wartości należnych, czyli takich, do których będzie porównany osiągnięty wynik. Zapyta także o potencjalne przeciwwskazania, objawy, palenie papierosów oraz przyjmowane leki. Następnie personel mierzy i waży osobę badaną. Pielęgniarka lub technik dokładnie wyjaśni przebieg badania, i będzie stale sprawdzać czy wszystkie polecenia są wykonywane prawidłowo, i dopingować pacjenta do maksymalnego wysiłku. Tak jak wspomniano, polecenia mogą być wydawane podniesionym głosem i jest to część badania.
Spirometria jest wykonywana na ogół w pozycji siedzącej, plecy powinny być wyprostowane, głowa lekko uniesiona, stopy powinny być oparte płasko o podłogę. W trakcie wykonywania spirometrii pacjent ma zacisk na nosie i oddycha przez ustnik, obejmując go szczelnie wargami, tak aby nie było przecieku powietrza. Badanie rozpoczyna się od kilku spokojnych oddechów, a następnie natężonych manewrów wdechu i wydechu w kolejności narzuconej przez pielęgniarkę/technika. Wydech powinien być bardzo gwałtowny i trwać najdłużej jak to jest możliwe, aż do uczucia całkowitego opróżnienia płuc. Takie manewry oddechowe będą powtarzane kilkukrotnie, aż do uzyskania poprawnych technicznie, powtarzalnych i wiarygodnych wyników. Proszę pamiętać, że może to wywołać uczucie dyskomfortu w klatce piersiowej. Pojawienie się uczucia ucisku lub bólu w klatce piersiowej, bólu czy zawrotów głowy należy natychmiast zgłosić do personelu pracowni.