Edukacja
Edukacja zdrowotna, w tym również edukacja dotycząca chorób nowotworowych i chorób płuc ma szerzyć i promować wiedzę o nowotworach, powinna obejmować zarówno edukację osób zdrowych, osób z grupy podwyższonego ryzyka, osób chorych na nowotwory oraz ich najbliższych.
Świadoma i skuteczna edukacja zdrowotna ma szansę doprowadzić do zmiany zachowania osób edukowanych i przyczynić się do wczesnego wykrycia choroby, szybkiego zdiagnozowania i rozpoczęcie optymalnego leczenia.
Materiały edukacyjne dla najmłodszych
Materiały, które cię zainteresują
12 sposobów na zdrowie
Zdrowy styl życia
Zdrowy styl życia ma na celu zapewnić optymalne zdrowie oraz zminimalizować ryzyko zachorowania na choroby określane mianem chorób społecznych, do których zaliczamy schorzenia układu sercowo-naczyniowego (choroba niedokrwienna serca z powikłaniami takimi jak zawał serca, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca ), cukrzycę typu 2, astmę oskrzelową oraz nowotwory.
Zasady zdrowego trybu życia:
- NIE PAL
- NIE BĄDŹ BIERNYM PALACZEM
- UTRZYMUJ PRAWIDŁOWĄ MASĘ CIAŁA
- PAMIETAJ O AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ
- JEDZ ZDROWO
- OGRANICZ ALKOHOL
- OGRANICZ EKSPOZYCJĘ NA SŁOŃCE
- ZADBAJ O ZDROWIE PSYCHICZNE
- WYSYPIAJ SIĘ
- REGULARNIE CHODŹ NA BADANIA PROFILAKTYCZNE
- ZADBAJ O SZCZEPIENIA OCHRONNE
RUCH TO ZDROWIE – CZY TYLKO OKLEPANY FRAZES?
Regularna aktywność fizyczna zapobiega nadwadze i wpływa pozytywnie na samopoczucie. Podczas ćwiczeń fizycznych krew szybciej płynie w naczyniach krwionośnych, dzięki czemu tkanki są lepiej ukrwione oraz dotlenione. Uwalniają się hormony szczęścia – endorfiny i serotonina, które poprawiają nastrój.
Każda forma aktywności fizycznej sprzyja zdrowiu. Wysiłek zapobiega nadmiernemu wzrostowi masy ciała, więc zmniejsza się ryzyko zachorowania na choroby związane z nadwagą lub otyłością takie jak choroby kardiologiczne i cukrzyca typu 2. Regularne ćwiczenia chronią przed nowotworami jelita grubego, piersi i błony śluzowej macicy. Prawdopodobne działanie ochronne działanie aktywności fizycznej występuje w przypadku raka płuca, wątroby, jajnika, prostaty, nerki i żołądka.
Przykłady:
- Rak piersi: Wyniki badania z Holandii wskazują, że ćwiczenia wykonywane przez 90 minut dziennie (w porównaniu do 30 minut dziennie) powodują obniżenie ryzyka zachorowania na raka piersi po menopauzie o ok. 25 proc.
- Rak błony śluzowej macicy:
Ryzyko wystąpienia u osób bardzo aktywnych jest o 20 proc. niższe. - Rak jelita grubego:
Siedzący tryb życia zwiększa ryzyko zachorowania na raka jelita grubego. Szacuje się, że osoby regularnie ćwiczące mają ryzyko zachorowania na ten nowotwór mniejsze o ok. 25 proc. niż osoby mało aktywne.
Dane z 43 badań (prawie 70 tysięcy osób) wykazują, że ryzyko zachorowania na raka jelita grubego i błony śluzowej macicy jest związane z dużą ilością wolnego czasu spędzanego na oglądaniu telewizji. U mężczyzn siedzenie przez więcej niż 9 godzin dziennie podnosi ryzyko raka jelita grubego nawet o 61 proc. Inne badania pokazują, że siedzący tryb życia u kobiet zwiększa ryzyko zachorowania na raka jajnika lub piersi, a u mężczyzn na nowotwory prostaty.
CO MOŻESZ ZROBIĆ DLA SIEBIE?
Zacznij od mniej wymagających ćwiczeń i powoli zwiększaj ich intensywność, starając się z biegiem czasu włączać do swojego treningu coraz trudniejsze ćwiczenia. Minimum aktywności fizycznej to 30 minut każdego dnia, możesz podzielić to na trzy sesje po 10 minut lub dwie sesje po 15 minut. Codzienny cel do osiągnięcia to 60 minut ruchu o średniej intensywności lub 30 minut bardzo intensywnego wysiłku.
ZBILANSOWANA DIETA TO TWÓJ SUKCES
Najważniejszym elementem zdrowego stylu życia jest odpowiednio zbilansowana dieta, która dostarczy w odpowiednich ilościach nie tylko składników odżywczych (białka, tłuszcze i węglowodany), ale również błonnika, witamin i soli mineralnych.
Zdrowe odżywianie to spożywanie 5 posiłków w regularnych odstępach czasu (co 3-4 godziny). Śniadanie należy zjeść w ciągu 30 minut od wstania z łóżka ( takie postępowanie zmniejsza ryzyko stłuszczenia wątroby i rozwój insulinooporności ), a kolację do 2 godzin przed snem. W przeciwnym razie poziom przemiany materii zmniejszy się i rozwija się nadmiar tkanki tłuszczowej.
Najprostszym wskaźnikiem, który służy do oceny masy ciała, jest BMI (ang. Body Mass Index). Wskaźnik BMI oblicza się dzieląc masę ciała (w kilogramach) przez wzrost (w metrach) podniesiony do kwadratu. Prawidłowa masa ciała to BMI pomiędzy 18,5 a 24,9 kg/m².
Otyłość po paleniu papierosów jest najważniejszym czynnikiem, który zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe. Ryzyko rozwoju raka rośnie proporcjonalnie wraz ze wzrostem ilości tłuszczu w organizmie.
Nadwaga i otyłość powodują wzrost ryzyka rozwoju gruczolakoraka przełyku, raka jelita grubego i odbytnicy, nerki, trzustki, błony śluzowej macicy i piersi u kobiet po menopauzie. Ryzyko raka jelita grubego i odbytnicy wzrasta o 15 proc. u osób z nadwagą i o 32 proc. u osób otyłych. Istnieją różne możliwe przyczyny związku między nadmierną masą ciała i nowotworami. Jedną z nich są hormony (np. estrogen) uwalniane z komórek tkanki tłuszczowej, które mogą stymulować rozwój raka. Ponadto nadmiar tkanki tłuszczowej powoduje większą oporność na insulinę, a także zwiększa procesy zapalne w organizmie i podnosi poziom czynników wzrostu, co może inicjować rozwój nowotworów.
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA – SKRÓT!
- W prawidłowym żywieniu powinny przeważać produkty roślinne, z dużą ilością warzyw, owoców, nasion roślin strączkowych (fasola, groszek, soja, soczewica), pełnoziarnistym pieczywem i innymi produktami pełnoziarnistymi, jak makaron z mąki z pełnego przemiału, czy brązowy ryż. Powinny znaleźć się również umiarkowane ilości chudego mięsa (drobiu i ryb) oraz chudy nabiał. Niezbędne są także oleje roślinne (rzepakowy i oliwa), a także orzechy i nasiona.
- Organizm człowieka nie potrafi magazynować tych cennych związków (np. witaminy C). Należy spożywać niewielkie ilości warzyw i owoców kilka razy w ciągu dnia, co najmniej 400-500 g w pięciu porcjach.
- Błonnik pokarmowy to roślinne wielocukry i ligniny nie do końca trawione w przewodzie pokarmowym człowieka, czyli niestrawione części ścian komórek roślinnych. Błonnik reguluje trawienie, hamuje uczucie głodu, a także skraca kontakt szkodliwych substancji ze ścianami przewodu pokarmowego i zmniejsza ich wchłanianie.
- Czerwone mięso, czyli wołowina, wieprzowina i baranina, zwiększa ryzyko raka jelita grubego, ale jest dobrym źródłem wielu składników odżywczych. Zalecana porcja to nie więcej niż 500 g tygodniowo.
Termin „mięso przetworzone” oznacza mięso wędzone, suszone, solone lub z dodatkiem chemicznych konserwantów. Są to m.in. wędliny i kiełbasy. Te produkty nawet w niewielkich ilościach zwiększają ryzyko raka jelita grubego, dlatego powinniśmy ich unikać.
- Solenie jest niezdrowe, powinno się wykluczyć ją całkowicie albo używać jej w niewielkich ilościach.
Najczęściej źródłem soli są produkty spożywcze (pieczywo, wędliny, sery żółte), do których jest ona dodawana podczas obróbki technologicznej. Najlepszym sposobem na kontrolę ilości spożywanej soli jest przygotowywanie potraw w domu. Należy ograniczyć solenie podczas gotowania i nie dosalać jedzenia na talerzu.
- Znaczna ilość energii zawarta w napojach słodzonych pochodzi z cukrów, które naturalnie w nich występują, albo są do nich dodawane. Częste ich picie sprzyja nadwadze i otyłości. Dlatego należy je ograniczyć, by zmniejszyć ryzyko nowotworów. To samo dotyczy produktów wysokoenergetycznych – wyrobów cukierniczych i słodyczy. Należy także unikać wysoko przetworzonych produktów spożywczych bogatych w cukier i tłuszcze zwierzęce jak produkty typu „fast food” i napoje słodzone.
PAMIĘTAJ!
- Wybieraj produkty spożywcze o niskiej zawartości kalorii. Wybieraj warzywa i owoce, które zawierają dużo wody i błonnika pokarmowego.
- Zwróć uwagę na wielkość porcji. Jedz wtedy, gdy odczuwasz głód i zakończ posiłek, zanim poczujesz się w pełni najedzony. Spożywając pokarmy o średniej i wysokiej zawartości kalorii, staraj się wybierać mniejsze porcje.
- Bądź aktywny fizycznie. Ogranicz czas spędzany na kanapie przed telewizorem lub komputerem. Uprawianie sportu nawet amatorsko pomaga spalać kalorie, które są zmagazynowane w postaci tkanki tłuszczowej. Aktywność fizyczna zwiększa tempo przemiany materii i powoduje wydzielania endorfin nazywanych hormonami szczęścia – a kto z nas nie chce czuć się szczęśliwy ? 🙂
Diety, które wyjdą Ci na zdrowie
Utrzymanie prawidłowej masy ciała pozwala w znacznym stopniu ograniczyć ryzyko zachorowania na raka. Jest to drugi po paleniu tytoniu najważniejszy czynnik ryzyka nowotworów.
Przy zachowaniu prawidłowej masy ciała – poza ryzykiem raka – maleje także ryzyko wystąpienia innych powikłań zdrowotnych powodowanych przez nadmiar tłuszczu zmagazynowanego w organizmie, na przykład chorób serca czy cukrzycy. Badania naukowe dowodzą, że ryzyko rozwoju raka rośnie proporcjonalnie wraz ze wzrostem ilości tłuszczu w organizmie.
Nadwaga i otyłość zwiększają ryzyko rozwoju takich nowotworów, jak gruczolakorak przełyku, rak jelita grubego i odbytnicy, nerki, trzustki, błony śluzowej macicy oraz rak piersi (u kobiet po menopauzie). Z badań naukowych wynika, że w przypadku raka jelita grubego i odbytnicy, ryzyko zachorowania wzrasta o 15% u osób z nadwagą i o 32% u osób otyłych w porównaniu do osób o prawidłowej masie ciała.
Pamiętaj, że ograniczenie nadmiernej masy ciała i powrót do prawidłowej wagi zmniejsza ryzyko zachorowania nie tylko na nowotwory, ale pozwala także obniżyć ryzyko rozwoju innych chorób, takich jak choroby układu krążenia i cukrzyca.
Źródło :Europejski Kodeks Walki z Rakiem”
Sprawdź diety polecane przez specjalistów
DIETA PODSTAWOWA
Zasady diety podstawowej
Dieta podstawowa to zbiór zaleceń dietetycznych dla chorych nie wymagających żadnych szczególnych zaleceń żywieniowych. Zalecenia bazują na piramidzie zdrowego człowieka oraz na zaleceniach z dietoprofilaktyki chorób nowotworowych
- Regularne spożywanie posiłków o niewielkiej objętości – 5 x dziennie: śniadanie, II śniadanie, obiad, podwieczorek, kolacja (na ok. 2 h przed snem).
- Technologia przygotowywania potraw: gotowanie na parze, gotowanie w wodzie, pieczenie bez obsmażania w naczyniu żaroodpornym szklanym lub ceramicznym, duszenie bez obsmażania.
- Nie przekraczaj ilości 500g mięsa czerwonego przetworzonego na tydzień
- Wybieraj pełnoziarniste produkty zbożowe, ogranicz spożycia białego pieczywa i słodyczy. Zwykły biały cukier można zamienić na cukier brzozowy lub stewię.
- Między posiłkami woda niegazowana, herbata czarna, zielona, biała, herbatki owocowe bez cukru.
- Spożywanie ryb 2-3 razy w tygodniu, a szczególnie tłustych ryb morskich ze względu na występowanie w nich kwasów tłuszczowych omega-3.
- Spożywanie 3-4 porcji warzyw każdego dnia, a przede wszystkim warzyw bogatych w antyoksydanty: papryka, pomidory, marchew, karczochy, różne rodzaje kapusty, brukselka, brokuły, kalafior, cebula, czosnek zielone warzywa liściaste, naturalne kiszonki. 1 porcja to szklanka surowych lub pół szklanki ugotowanych warzyw. Zaleca się spożywanie przynajmniej 500g warzyw na dobę.
- Spożywanie maksymalnie 2 porcji owoców każdego dnia, a przede wszystkim owoców bogatych w antyoksydanty: jagody, żurawina, morele, jeżyny, maliny, śliwki, wiśnie, czerwone winogrona, jabłka, granat, cytrusy. 1 porcja to średniej wielkości owoc typu jabłko lub szklanka owoców drobnych.
- Spożywanie 1 porcji orzechów (1 porcja to 15-20g) bez soli, panierek, przypraw – włoskie, brazylijskie, laskowe, pini, pistacje itp.; oraz nasion (siemię lniane, nasiona chia).
- Wyeliminowanie z diety alkoholu i tytoniu
Masz wątpliwości? Sprawdź jakie produkty jeść
Mięso, wędliny, ryby, owoce morza i jaja
Produkty zalecane: Produkty przeciwwskazane:
- Chude gatunki mięsa (drób bez skóry, cielęcina, polędwica wołowa, mięso królika chude części wieprzowe: schab środkowy, polędwiczki);
- Chude wędliny – najlepiej domowe (polędwica, upieczona pierś indycza, pieczony schab środkowy, szynka gotowana oczyszczona z tłuszczu);
- Ryby – gotowane na parze lub pieczone w piekarniku w folii lub rękawie (dorsz, łosoś, halibut, śledź świeży, morszczuk, pstrąg tęczowy, makrela świeża, sardynki );
- Owoce morza (krewetki, małże, ostrygi);
- Jaja (na miękko, na twardo bez majonezu, ugotowane w koszulce, jajecznica na parze, jajecznica smażona – lekko ścięta).
- Tłuste gatunki mięsa (wieprzowina, wołowina, baranina, drób ze skorą, smażone, pieczone i duszone z uprzednim obsmażaniem);
- Tłuste gatunki wędlin (pasztety, kiełbasy, kabanosy, mielonki, baleron, metki, parówki, mortadela, salami, salceson, kaszanka, pieczeń rzymska, konserwy, boczek);
- Podroby (wątroba, serce, żołądki)
- Ryby – wszystkie smażone w panierkach, wędzone, marynowane
- Jaja – jajecznica/omlety mocno ścięta smażona na tłuszczu zwierzęcym z użyciem tłustych dodatków np. boczku
Nabiał
Produkty zalecane: Produkty przeciwwskazane:
- Twaróg chudy i półtłusty, jogurty naturalne, serki ziarniste, serki homogenizowane naturalne, mleko 1,5% – 2%, kefiry, zsiadłe mleko.
- W ograniczonej ilości tłusty nabiał: jogurty greckie/bałkańskie, ser mozzarella, ser feta, ser żółty (ok. 4 plastry/tydzień)
- Tłuste twarogi, topione, pleśniowe, kremowe, mleko tłuste – od 3,2%, ze względu na dużą zawartość tłuszczu, śmietana, śmietanka kremowa.
Tłuszcze
Produkty zalecane: Produkty przeciwwskazane:
- Na zimno, do smarowania pieczywa i jako dodatek do potraw: masło, miękkie margaryny, olej rzepakowy, oliwa z oliwek, pasta z awokado, olej lniany.
- Do smażenia: olej rzepakowy rafinowany
- Olej kukurydziany, słonecznikowy, z krokosza, sojowy, z orzeszków ziemnych, arachidowy, sezamowy, z pestek winogron, palmowy, kokosowy, smalec, łój wołowy, margaryny twarde, masło (także klarowane)
Pieczywo
Produkty zalecane: Produkty przeciwwskazane:
- Razowe, pełnoziarniste, graham (żytnie, orkiszowe lub pszenno-żytnie)
- Białe, kukurydziane, francuskie, chrupkie, wafle ryżowe, sucharki, chałka.
Dodatki skrobiowe i dania mączne
Produkty zalecane: Produkty przeciwwskazane:
- Płatki zbożowe zwykłe (np. owsiane, żytnie, orkiszowe), gruboziarniste kasze (gryczana, pęczak, jaglana, owsiana, orkiszowa), ryż brązowy, pełnoziarniste makarony, ziemniaki z wody, ziemniaki pieczone, kopytka gotowane, pierogi z wody z chudym mięsem, kapustą i grzybami, serem, naleśniki smażone na patelni bez tłuszczu (z twarogiem, chudym mięsem lub musem owocowym)
- W ograniczonych ilościach: kasza kuskus, kasza manna.
- Frytki, podsmażane ziemniaki, placki ziemniaczane, pierogi z okrasą, podsmażane, kopytka podsmażane, płatki śniadaniowe typu instant, placki kukurydziane, placki pszenne typu tortilla.
Zupy
Produkty zalecane: Produkty przeciwwskazane:
- Na wywarze z chudych gatunków mięsa, jarzynowe, zupy kremy
- Na tłustych wywarach mięsnych i kostnych, zabielane śmietaną, z zasmażką, zupy/sosy instant.
Owoce
Produkty zalecane:
- Owoce wszystkie, szczególnie: jagodowe (maliny, porzeczki, czarny bez, jeżyny, aronia, borówki, agrest, winogrona, truskawki, żurawina), owoce cytrusowe (cytryny, pomarańcze, limonka), brzoskwinia, morele, gruszki, wiśnie, jabłka, ananas, śliwki, granat, dzika róża.
Warzywa
Produkty zalecane:
- Wszystkie warzywa surowe i gotowane, szczególnie (cebula, czosnek, papryka zielona, czerwona, żółta, brokuły, pomidory, marchew, dynia, jarmuż, szpinak, szczaw, czerwona kapusta, bakłażan, karczochy, natka pietruszki, cykoria, seler, rukola, rzodkiewka), nasiona roślin strączkowych (bób, ciecierzyca, fasola, groch, soja, soczewica)
Napoje
Produkty zalecane: Produkty przeciwwskazane:
- Woda niegazowana, słaba herbata, herbata zielona, biała, herbatki owocowe bez cukru, kawa, kompoty owocowe, świeżo wyciskane soki owocowe i warzywne – w ograniczonej ilości – do 1 szklanki na dzień.
- W ograniczonych ilościach: Mocna kawa naturalna i mocne napary herbat (nie przekraczaj 2-3 filiżanek dziennie).
- Napoje gazowane, wody smakowe, napoje energetyczne, wszystkie napoje alkoholowe.
Desery
Produkty zalecane: Produkty przeciwwskazane:
- Budynie, kisiele, musy owocowe, galaretki owocowe, gorzka czekolada, kakao, sernik na zimno (z serka homogenizowanego lub jogurtu)
- W ograniczonych ilościach: ciasta domowe (szarlotka, piaskowiec itp.).
- Ciasta francuskie, ciasta i desery z czekoladą, śmietaną, kremami, serniki, torty, ciastka francuskie, pączki, słodycze wytworzone przemysłowo (batoniki, wafelki itp.).
Przyprawy
Produkty zalecane:
- Naturalne: sól w ograniczonej ilości, wszystkie świeże i suszone zioła oraz przyprawy korzenne
Produkty przeciwwskazane:
- Kostki rosołowe, przyprawa do zup, gotowe mieszanki przypraw z dodatkiem glutaminianu sodu, sosy w proszku itp.
Inne
Produkty zalecane: Produkty przeciwwskazane:
- Orzechy, nasiona
- W ograniczonej ilości dżem bez dodatku cukru, miód.
- Dania fast food, gotowe potrawy ze słoika, puszki, mrożone itp.
DIETA LEKKOSTRAWNA
Zasady diety lekkostrawnej
- Regularne spożywanie posiłków o niewielkiej objętości – 5 x dziennie: śniadanie, II śniadanie, obiad, podwieczorek, kolacja (na ok. 2 h przed snem).
- Technologia przygotowywania potraw: gotowanie na parze, gotowanie w wodzie, pieczenie bez obsmażania w naczyniu żaroodpornym szklanym lub ceramicznym, duszenie bez obsmażania.
- Między posiłkami woda niegazowana, herbata, herbatki owocowe.
Masz wątpliwości? Sprawdź jakie produkty jeść
Mięso, wędliny, ryby, owoce morza i jaja
Produkty zalecane: Produkty przeciwwskazane:
- Chude gatunki mięsa (drób bez skóry, cielęcina, polędwica wołowa, mięso królika chude części wieprzowe: schab środkowy, polędwiczki);
- Chude wędliny – najlepiej domowe (polędwica, upieczona pierś indycza, pieczony schab środkowy, szynka gotowana oczyszczona z tłuszczu);
- Ryby – gotowane na parze lub pieczone w piekarniku w folii lub rękawie (pstrąg, dorsz, mintaj);
- Owoce morza (krewetki, małże, ostrygi);
- Jaja (na miękko, ugotowane w koszulce, jajecznica na parze, jajecznica smażona – lekko ścięta).
- Tłuste gatunki mięsa (wieprzowina, wołowina, baranina, drób ze skorą, smażone, pieczone i duszone z uprzednim obsmażaniem);
- Tłuste gatunki wędlin (pasztety, kiełbasy, kabanosy, mielonki, baleron, metki, parówki, mortadela, salami);
- Ryby – wszystkie smażone, wędzone, marynowane, tłuste (łosoś, halibut, śledź, makrela);
- Jaja – na twardo, jajecznica mocno ścięta smażona na tłuszczu.
Nabiał
Produkty zalecane: Produkty przeciwwskazane:
- Twaróg chudy i półtłusty, jogurty naturalne, serki ziarniste, serki homogenizowane naturalne, mleko 1,5% – 2%, kefiry, zsiadłe mleko, słodka śmietanka. W przypadku biegunki – nabiał bez laktozy lub czasowe wyłączenie nabiału z diety!
- Tłuste twarogi, sery żółte, topione, pleśniowe, kremowe, mleko tłuste, jogurty greckie/bałkańskie ze względu na dużą zawartość tłuszczu, śmietana.
Tłuszcze
Produkty zalecane: Produkty przeciwwskazane:
- na zimno, do smarowania pieczywa i jako dodatek do potraw (masło, olej rzepakowy, oliwa z oliwek, pasta z avokado). Olej lniany tylko na zimno.
- smalec, słonina, łój, pozostałe oleje.
Pieczywo
Produkty zalecane: Produkty przeciwwskazane:
- białe lub graham, czerstwe (żytnie, orkiszowe lub pszenno-żytnie), wafle ryżowe, sucharki, chałka.
- razowe, pełnoziarniste, francuskie
Dodatki skrobiowe i dania mączne
Produkty zalecane: Produkty przeciwwskazane:
- ziemniaki z wody, ryż, drobne kasze, drobne makarony, kopytka, pierogi z wody z chudym mięsem, serem, naleśniki smażone na patelni bez tłuszczu (z twarogiem, chudym mięsem lub musem owocowym)
- frytki, pieczone i podsmażane ziemniaki, placki ziemniaczane, gruboziarniste kasze (gryczana, pęczak, jaglana), ryż brązowy, grube makarony, pierogi z kapustą, grzybami, z okrasą, podsmażane)
Zupy
Produkty zalecane: Produkty przeciwwskazane:
- na wywarze z chudych gatunków mięsa, jarzynowe, krupniki, zupy kremy zabielane zawiesiną mąki i mleka lub czyste, delikatnie przyprawione solą i ziołami.
- na tłustych wywarach mięsnych i kostnych, zabielane śmietaną, ostro przyprawione. W szczególności: kapuśniak, grzybowa, żurek, grochowa, fasolowa, cebulowa itp., zupy/sosy instant.
Owoce
Produkty zalecane:
- obrane ze skórki, rozdrobnione: jabłko, banan, jagody, mango, morele, borówki amerykańskie, przecier z malin bez pestek.
Produkty przeciwwskazane:
- surowe, w skórkach, suszone, śliwki, winogrona, maliny, czereśnie, gruszki.
Warzywa