Jolanta Meller,
Kierownik Działu Obsługi Ambulatoryjnej i Rejestracji
Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej -Curie,
PIB, Warszawa

12 maja Międzynarodowy Dzień Pielęgniarek i Położnych

WSPÓŁCZESNE PIELĘGNIARSTWO

Pielęgniarka odgrywa niezwykle istotną rolę w systemie opieki zdrowotnej, zapewniając wszechstronną opiekę nad pacjentami. Jej zadania i odpowiedzialność ewoluowały wraz z rozwojem medycyny i zmieniającymi się potrzebami społeczeństwa. W niniejszym eseju przyjrzymy się współczesnej roli pielęgniarki w Polsce, jej rysowi historycznemu, rolom społecznym, zakresowi obowiązków, predyspozycjom potrzebnym do wykonywania tego zawodu oraz wizjom na przyszłość i możliwościom realizacji w kontekście współczesnej medycyny.

Rys historyczny pielęgniarstwa w Polsce

Pielęgniarstwo ma bogaty i długi rys historyczny sięgający dawnych wieków. Już w czasach średniowiecza pielęgniarki, choć wtedy funkcjonujące pod nazwą “położne”, pełniły istotną rolę w opiece nad chorymi i rodzącymi kobietami. Z czasem zawód pielęgniarki ewoluował dostosowując się do zmieniających się potrzeb społeczeństwa i postępu technologicznego.

Historia pielęgniarstwa w Polsce ma swoje korzenie w dawnych wiekach, gdzie opieka nad chorymi była często sprawowana przez osoby o niskim statusie społecznym, często związane z instytucjami religijnymi. Jednakże, dopiero w XIX wieku, wraz z rosnącym znaczeniem nauk medycznych, pojawiła się potrzeba profesjonalizacji opieki nad chorymi.

W Polsce, początki pielęgniarstwa zawodowego datuje się na koniec XIX wieku, kiedy to powstały pierwsze szkoły pielęgniarek wzorowane na zachodnioeuropejskich schematach. Jednym z najważniejszych wydarzeń w historii pielęgniarstwa w Polsce był zjazd pielęgniarek polskich, który odbył się w Warszawie w 1926 roku. Podczas tego zjazdu ustalono standardy kształcenia pielęgniarek oraz określono ich zawodowe obowiązki.

W okresie międzywojennym pielęgniarstwo w Polsce rozwijało się dynamicznie, mimo trudności związanych z niepodległością kraju. Po II wojnie światowej, pielęgniarstwo podlegało centralizacji i kontrolowaniu przez władze komunistyczne, co miało wpływ na jego rozwój i funkcjonowanie.

Po transformacji ustrojowej w latach 90. XX wieku pielęgniarstwo w Polsce przeżyło okres zmian i reform. Wzrosło znaczenie edukacji pielęgniarskiej oraz podniesiono standardy kształcenia. Obecnie pielęgniarstwo w Polsce odgrywa istotną rolę w systemie opieki zdrowotnej zapewniając wysoką jakość opieki pacjentom w różnych dziedzinach medycyny.

Rola społeczna pielęgniarki

Rola społeczna pielęgniarki jest niezmiernie istotna i kluczowa w całym systemie opieki zdrowotnej dla pacjentów i ich rodzin. Pielęgniarki są filarami systemu opieki zdrowotnej, zapewniając ciągłość i koordynację opieki dla pacjentów. Są one często pierwszymi i najczęściej kontaktowanymi przez pacjentów osobami w systemie opieki zdrowotnej. Ich rola obejmuje zarówno aspekty fizyczne, jak i emocjonalne opieki nad pacjentem oraz wspieranie go i jego rodziny w trudnych sytuacjach zdrowotnych.

Rola społeczna pielęgniarki obejmuje wiele aspektów, w tym:

1. Zapewnienie wszechstronnej opieki pacjentom w różnych stanach zdrowia i chorobach.
2. Edukacja pacjentów i ich rodzin na temat zdrowego stylu życia, chorób i leczenia.
3. Wspieranie pacjentów i ich rodzin emocjonalnie w trudnych sytuacjach zdrowotnych.
4. Zapobieganie zakażeniom i dbanie o higienę w miejscach opieki zdrowotnej.
5. Współpraca z innymi specjalistami medycznymi w celu zapewnienia kompleksowej opieki pacjentom.
6. Prowadzenie działań profilaktycznych i promocji zdrowia w społecznościach lokalnych.

Zadania i zakres obowiązków pielęgniarki

Zakres obowiązków pielęgniarki jest szeroki i zróżnicowany, obejmuje wiele dziedzin opieki zdrowotnej. Do najważniejszych zadań pielęgniarki należą:

1. Ocena stanu pacjenta i reagowanie na zmiany w stanie zdrowia.
2. Prowadzenie dokumentacji medycznej i rejestracja informacji o pacjentach.
3. Udział w promocji zdrowia publicznego i działaniach profilaktycznych.

4. Opieka nad pacjentem: Pielęgniarki zapewniają wsparcie fizyczne, emocjonalne i społeczne pacjentom oraz ich rodzinom. Mogą to obejmować podawanie leków, wykonywanie badań, zmianę opatrunków, udzielanie porad zdrowotnych i udział w rehabilitacji.
5. Koordynacja opieki: Pielęgniarki często pełnią rolę koordynatora opieki, współpracując z lekarzami, terapeutami i innymi specjalistami, aby zapewnić kompleksową opiekę pacjentom.
6. Edukacja zdrowotna: Pomagają pacjentom zrozumieć ich choroby, leczenie i procedury medyczne. Edukacja zdrowotna może obejmować zapobieganie chorobom, promocję zdrowia oraz uczenie samoopieki.
7. Monitorowanie stanu pacjenta: Pielęgniarki regularnie monitorują stan pacjentów, rejestrując parametry życiowe, interpretując wyniki badań diagnostycznych i reagując na zmiany w stanie zdrowia pacjentów.
8. Zarządzanie dokumentacją: Współczesne pielęgniarki odpowiedzialne są za prowadzenie szczegółowej dokumentacji dotyczącej pacjentów, w tym rejestracji informacji medycznych, notatek pielęgniarskich i planów opieki.
9. Współpraca zespołowa: W ramach interdyscyplinarnej współpracy pielęgniarki współdziałają z lekarzami, farmaceutami, terapeutami, psychologami i innymi specjalistami, aby zapewnić kompleksową opiekę pacjentom.
10. Prowadzenie procedur medycznych: Pielęgniarki mogą być odpowiedzialne za wykonywanie różnorodnych procedur medycznych, takich jak podawanie leków, wkłucia dożylnego, pobieranie próbek krwi czy wykonywanie zaawansowanych zabiegów pielęgniarskich.
11. Zapobieganie zakażeniom: Pielęgniarki przestrzegają zasad aseptyki i antyseptyki, dbając o bezpieczeństwo pacjentów i zapobiegając rozprzestrzenianiu się zakażeń.

Predyspozycje potrzebne do wykonywania zawodu pielęgniarki

Wykonywanie zawodu pielęgniarki wymaga posiadania określonych predyspozycji i umiejętności. Do najważniejszych predyspozycji potrzebnych do wykonywania tego zawodu należą:

1. Empatia: umiejętność empatycznego słuchania i wspierania pacjentów w trudnych sytuacjach zdrowotnych.
2. Komunikatywność: umiejętność klarownego komunikowania się zarówno z pacjentami, jak i innymi członkami zespołu medycznego.
3. Umiejętność pracy w zespole.
4. Odporność na stres.
5. Dokładność i sumienność w wykonywaniu obowiązków.
6. Umiejętność szybkiego podejmowania decyzji w sytuacjach kryzysowych.

Co do wizji na przyszłość tego zawodu można spodziewać się dalszego rozwoju pielęgniarstwa w Polsce. Wraz z postępem technologicznym i zmianami demograficznymi rola pielęgniarek może się zmieniać. Możliwe są takie kierunki jak większe zaangażowanie pielęgniarek w edukację zdrowotną i promocję zdrowia, rosnące wykorzystanie technologii w opiece zdrowotnej (np. telemedycyna, elektroniczne systemy zarządzania opieką), oraz rozwój specjalizacji pielęgniarskich w odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie na wysoko wykwalifikowaną opiekę zdrowotną w różnych dziedzinach, takich jak opieka geriatryczna, psychiatria, czy opieka paliatywna.